Magazyn63601

532

LIGA NARODÓW

Włochy i Niemcy podpisali w Rzymie dn. 7 czerwca 1933 r. t. zw. Pakt Czterech, który przewidywał stałą współpracę tych państw na marginesie regularnej działalności Ligi. Ten nieudany wysiłek odtworzenia europejskiego koncertu Wielkich Mocarstw, rządzącego swemi i cudzemi sprawami, nie powiódł się wskutek protestów innych państw. Pakt Czterech nie został ratyfikowany i nigdy nie wszedł w życie.

Kiedy Rada zajmuje się sprawą, która szczególnie interesuje jednego z członków Ligi, nie zasiadającego w Radzie, wówczas ten członek Ligi zostaje zaproszony do delegowania swego przedstawiciela ad hoc. Taki przedstawiciel zainteresowanego członka Ligi posiada, dla danej sprawy, wszystkie uprawnienia zwykłego członka Rady.

Ponieważ językami oficjalnemi Ligi są angielski i francuski, w których odbywa się całe urzędowanie ustne i pisemne Ligi, użycie przed Radą lub Zgromadzeniem innych języków jest dopuszczalne tylko pod warunkiem, że tłumacz, dostarczony przez zainteresowane państwo, przetłumaczy przemówienie na francuski lub angielski.

Ogólna kompetencja Rady i Zgromadzenia jest określona zupełnie tak samo, mianowicie zarówno Zgromadzenie (art. 3 al. 3), jak Rada (art. 4 al. 4) „zajmuje się każdą kwestją, która wchodzi w zakres działalności Ligi, albo która dotyczy pokoju świata". Jakkolwiek w początkach istnienia Ligi mogło wydawać się, że jednakowe określenie kompetencji obu organów doprowadzi do konfliktów między Radą a Zgromadzeniem, to jednak doświadczenie wykazało, że obawy te były przesadzone. Podczas gdy Zgromadzenie zbiera się raz do roku i jest zbyt liczne, żeby je można było często zwoływać na sesje nadzwyczajne, to Rada, jako organ o wiele mniej liczny, zbiera się na zwykłe sesje 4 razy do roku, a czasami ponadto na sesje nadzwyczajne. Poza tern Zgromadzenie opiera swą kompetencję tylko na pakcie L. N., podczas gdy Rada czerpie bardzo liczne uprawnienia z innych postanowień międzynarodowych, które nakładają na nią obowiązek zajmowania się wielu kwestjami bieżącemi. Wreszcie z tych dwóch organów tylko Zgromadzenie składa się z przedstawicieli wszystkich członków Ligi. Te trzy okoliczności faktycznie wystarczyły, aby w praktyce rozdzielić zakres działalności obu organów.

Zgromadzenie daje ogólne wytyczne dla działalności Ligi, ale nadzór nad wykonaniem prac i rozstrzyganie spraw bieżących należy do Rady. Mimo nieścisłości prawniczej tego porównania, stosunek Zgromadzenia do Rady przypomina w pewnym stopniu stosunek ciała ustawodawczego do wykonawczego. Należy jednak podkreślić, że oba organy Ligi są równorzędne.

Poza ogólną kompetencją, jednakowo określoną w pakcie, a zróżniczkowaną przez życie, Rada i Zgromadzenie mają bądź każde swoje własne, bądź też wspólne kompetencje. Do wspólnych kompetencyj należy np. powiększanie liczby stałych lub obieralnych członków Rady, do czego konieczne są decyzje wspólne obu organów. Niektóre artykuły paktu przewidują kompetencje bądź Rady, bądź Zgromadzenia (np. art. 15), przy tern skutki prawne są jednakowe bez względu na to, który z tych organów występuje w ramach tej alternatywnej kompetencji. Wreszcie są kompetencje zastrzeżone wyłącznie tylko dla Zgromadzenia lub tylko dla Rady (np. Zgromadzenie przyjmuje nowych członków Ligi, a Rada działa w zakresie art. 10 lub art. 16 paktu).

Podczas gdy kompetencje Zgromadzenia wynikają tylko z paktu, Rada ma rozliczne uprawnienia i obowiązki, wynikające z innych aktów międzynarodowych, poczynając od traktatów pokojowych. Naprzykład uprawnienia Rady w zakresie opieki Ligi nad Gdańskiem wynikają z traktatu wersalskiego, gwarancja Rady dla międzynarodowej ochrony mniejszości opiera się bądź na traktatach pokojowych, bądź na specjalnych traktatach mniejszościowych, bądź na deklaracjach niektórych członków Ligi. Teksty międzynarodowe, przewidujące specjalne kompetencje Rady, są bardzo liczne. Jeżeli jednak jakieś grono państw pragnie w zawartej przez nie umowie uznać inter se kompetencję Rady w danym zakresie, to wola ich nie jest wystarczająca i Rada musi wyrazić zgodę na przyjęcie ofiarowanej jej kompetencji, gdyż kompetencja ta może pociągnąć za sobą dla Rady uciążliwe obowiązki, albo wprowadzić ją w kłopotliwą sytuację polityczną.

Ponieważ Liga Narodów nie miała być i nie jest nad-państwem, skutkiem tego podstawową zasadą jej działalności jest zasada jednomyślności. Jak dotąd wszelkie próby ograniczenia tej zasady w drodze swobod-