Magazyn64901

545

LIGA NARODÓW

mitety, złożone z fachowców, reprezentujących zainteresowane państwa; w razie potrzeby zwoływane są specjalne konferencje międzynarodowe, zwłaszcza celem opracowania umów, których brak w danym zakresie dałby się odczuwać. Ogólny nadzór nad działalnością organizacyj technicznych Ligi spełnia Rada i Zgromadzenie, na którem co roku odbywa się dyskusja nad funkcjonowaniem tych organizacyj i wyrażane są dezyderaty na przyszłość.

Obok Komitetów Technicznych (np. Ekonomiczny, Finansowy, który między innemi dopomógł do uzdrowienia finansów Austrji, Węgier, Grecji, Bułgarji i kilku innych państw, higjeny i t. d.) w niektórych dziedzinach technicznych pracują pod auspicjami Ligi Międzynarodowe Instytuty, jak Międzynarodowy Instytut Współpracy Umysłowej w Paryżu, Międzynarodowy Instytut Kinematografji Wychowawczej i Międzynarodowy Instytut Unifikacji Prawa Prywatnego w Rzymie.

Zachodzi obawa, że jeżeli będzie się nadal powiększała liczba nie-członków, to odbije się to także na działalności technicznej Ligi, co byłoby godne pożałowania, ponieważ niema innego centrum podobnego w tej dziedzinie. Trzeba jednak zaznaczyć, że niektórzy nie-członkowie współpracują z Ligą w dziedzinie akcji technicznej, np. Stany Zjednoczone, Brazylja, Japonja.

III. Uwagi końcowe.

1. Zmiany paktu Ligi. Organizacja Ligi, a przez to jej działalność, może ulegać zmianom, nawet wychodzącym poza zakres obecnie obowiązującego paktu, dzięki art. 26, który dopuszcza poprawki do paktu. „Poprawki do niniejszego paktu wejdą w życie zaraz po ratyfikowaniu ich przez członków Ligi, których reprezentanci tworzą Radę, i przez większość członków, których reprezentanci tworzą Zgromadzenie**. Zatem wystarczy kwalifikowana większość ratyfika-cyj. Natomiast jest rzeczą wątpliwą, czy uchwała Zgromadzenia, przedkładająca pań-twom pewne poprawki do ratyfikacji, wymaga jednomyślności zgodnie z ogólną zasadą paktu, czy może zapaść tą samą kwalifikowaną większością głosów, która jest wymagana dla ratyfikacji. W każdym razie dopuszczenie kwalifikowanej większości przez art. 26 w tak ważnej sprawie, jaką są poprawki do paktu, nie oznacza, że w tym względzie odstąpiono od zasady nie narzucania państwom, należącym do Ligi, woli większości, gdyż tenże art. 26 dalej powiada, że „każdy członek Ligi ma swobodę nie-przyjęcia poprawek do paktu i w tym wypadku przestaje należeć do Ligi".

2. Ocena ogólna. Oceniając pakt i Ligę oraz ich późniejsze losy, nie wolno zapominać, że świat dzisiejszy jest zupełnie różny od tego, jaki sobie wyobrażali twórcy paktu. W latach 1918—1920 wydawało się, że układ sił międzynarodowych, wytworzony przez klęskę Mocarstw Centralnych, potrwa bardzo długo, że poszanowanie prawa międzynarodowego będzie ogólną regułą życia międzynarodowego, że ideologja liberalno-demokratyczna będzie dominowała wszędzie i że wszystkie narody będą miały wspólny język ideologiczny, co pozwoli im tern łatwiej współpracować na terenie międzynarodowym. Tymczasem życie zadało kłam tym przewidywaniom — układ sił zmienił się

0    wiele szybciej, niż najśmielsi ludzie mogli przypuszczać, rewindykacje narodowe, które nie znalazły w innej drodze satysfakcji, zostały zrealizowane via facti wbrew umowom międzynarodowym, a często siłą, wreszcie ideologja demokratyczno-liberalna utraciła hegemonję, ustępując coraz więcej terenu t. zw. ideologjom totalistycznym albo autorytatywnym. Obok dawnego podziału na zwycięzców i zwyciężonych, zjawiają się podziały na posiadających i nieposiadają-cych, podziały wedle ideologij społeczno-politycznych i t. d.

Ta szybka ewolucja odbywała się na tle wielkiego kryzysu gospodarczego, pobudzającego państwa nie do współpracy, lecz do autarkji. W tych warunkach wszelka współpraca była utrudniona, zwłaszcza wielostronna; tern trudniejsza była współpraca na gruncie paktu Ligi, który może zbyt mało był elastyczny wobec tak szybko zmieniającej się sytuacji. W rezultacie doszło do kryzysu Ligi, który potęguje się w miarę, jak zmniejsza się jej uniwersalność, co redukuje oczywiście zakreo jej możliwości działania

1    owocność jej wysiłków. Już nieratyfiko-wanie traktatu wersalskiego przez Stany Zjednoczone było pierwszym ciosem. Później kolejno poza Ligą znalazły się takie państwa, jak Brazylja, Japonja, Niemcy i Włochy. Z konieczności doniosłe zagadnienia muszą być umawiane skutkiem tego poza Ligą (np. akcja nieinterwencyjna w Hiszpanji, konferencja brukselska z 1937