Magazyn64801

544

LIGA NARODÓW

tat, lub zobowiązanie międzynarodowe zawarte w przyszłości przez członka Ligi będzie musiało być natychmiast zarejestrowane przez Sekretarjat i opublikowane przezeń możliwie jak najszybciej. Żaden z tych traktatów lub zobowiązań międzynarodowych nie będzie obowiązujący zanim nie zostanie zarejestrowany". Jakkolwiek przy okazji rejestracji umów nie dokony-wuje się żadna kontrola zgodności umowy z paktem, to mimo to życie jeszcze bardziej ograniczyło znaczenie tego artykułu, sprowadzając go do dyspozycji czysto technicznej. Sekretarjat prowadzi rejestry umów, które państwa zgłaszają do rejestracji, przy-tem obok samych umów rejestruje się także przedłużenia, zmiany, wypowiedzenia i t. p. Po zarejestrowaniu umowa w tekście oryginalnym i tłumaczeniu na francuski i angielski publikowana jest w „Recueil des Traites", który jest już dziś cennym zbiorem umów powojennych.

Nie wszyscy członkowie zresztą rejestrują swe umowy; i tu upadek prestige’u Ligi odbił się ujemnie. Sankcja, zawarta w dru-giem zdaniu art. 18, stała się oddawna martwą literą. Umowa niezarejestrowana uważana jest przez strony za obowiązującą i nigdy nikt na ten temat żadnych wątpliwości nie podnosił. T. zw. umowy resortowe t. j. zawierane przez naczelne władze wykonawcze (np. finansowe, kolejowe i t. p.) nie są z reguły przesyłane do rejestracji. Wreszcie, jeżeli jednym z celów art. 18 było zapobiec zawieraniu umów tajnych, to życie i jego wymagania okazały się silniejsze; umowy tajne są zawierane i oczywiście nie mogą być rejestrowane.

Liga odegrała i, mimo zmniejszania się jej znaczenia, jeszcze odgrywa dużą rolę w zakresie umów wielostronnych. Zwołując pod swemi auspicjami liczne konferencje, mając do ich dyspozycji dobrze technicznie wyposażony Sekretarjat, Liga koncentruje u siebie umowy wielostronne, których depo-zytarjuszem jest Sekretarz Generalny.

7. Funkcje administracyjne i techniczne. Jeżeli głównym celem działalności Ligi miało być utrzymanie pokoju, to jednak obok tego pakt wyznaczył Lidze jeszcze jeden cel — rozwijanie współpracy międzynarodowej, z czem związane były funkcje, które moż-naby nazwać funkcjami administracyjnemi. Przedewszystkiem pakt przewidział nadzór Ligi nad wykonywaniem mandatów (art. 22). Następnie traktat wersalski powierzył jej administrację zagłębia Sarry aż do czasu ustalenia ostatecznego losu tego terytorjum, ha skutek plebiscytu ludności. Administracja Ligi na tem terytorjum trwała 15 lat do 1 marca 1935 r., kiedy zagłębie Sarry powróciło do Rzeszy. Wykonywanie administracji należało do mianowanej przez Radę Komisji Rządzącej, która działała w imieniu Ligi Narodów. Wreszcie tenże traktat ustanowił gwarancję Ligi dla statutu Gdańska. Kiedy Syrja stanie się państwem nie-podległem, to jedna z prowincyj syryjskich, zamieszkała w większości przez ludność pochodzenia tureckiego, t. zw. Sandżak Aleksandretty otrzyma szeroką autonomję, która będzie gwarantowana podobnie, jak statut Gdańska, przez Ligę. Analogiczne do pewnego stopnia funkcje powierzone zostały Radzie traktatami mniejszościowemi, lub klauzulami mniejszościowemi traktatów pokojowych oraz wzorowanemi na nich deklaracjami mniejszościowemi członków Ligi. Wszystkie wymienione funkcje, czy to w zakresie mandatów, czy Gdańska, czy mniejszości, są połączone z ogromną odpowiedzialnością polityczną i ścisłe ich wykonywanie przez Ligę nasuwa coraz większe trudności w miarę, jak Liga traci na znaczeniu międzynarodowem.

Poza temi specjalnemi funkcjami, zwią-zanemi z pewnemi terytorjami czy z pew-nemi państwami, Liga, jako organizacja, grupująca przez długi czas ogromną większość państw, wzięła na siebie, zgodnie zresztą z paktem (art. 23, 24, 25), funkcje ogólne w dziedzinie koordynacji międzynarodowych wysiłków w zakresie współpracy t. zw. technicznej t. j. niepolitycznej. Już same traktaty pokojowe poświęciły jednemu wielkiemu zagadnieniu z tej dziedziny specjalną część (część XIII traktatu wersalskiego), ustanawiając Międzynarodową Organizację Pracy, która pozostaje w ścisłej kolaboracji z Ligą. Ale ponadto Liga stworzyła podporządkowane sobie organizacje techniczne w zakresie ekonomicznym, finansowym, higjeny, komunikacji i tranzytu, współpracy umysłowej, społeczno-humanitarnym (np. walki z handlem żywym towarem), walki z narkotykami, opieki nad uchodźcami, walki z niewolnictwem i t. p. Działalność Ligi w tej dziedzinie była o wiele bardziej skuteczna, niż w dziedzinie politycznej i pod tym względem Liga oddała i oddaje duże usługi. Do pracy w każdej dziedzinie powołane zostały stałe Ko-