page0148

142 SZKOl.A JOŃSKA.

ut mancant ea, quae sunt immobilia ¹), a przez rzeczy niewzruszone rozumie królestwo Chrystusa wieczyste, regnum immobile Christi, miasto Boga żyjącego, ciinlas Dei viventis, Jerozolimę niebieską ²). A jeżeli Heraklit powiada, że wszystko jest ogniem, a ogień Bogiem, to Paweł św. także Boga nazywa ogniem trawiącym³), ale Bóg Pawłowy, to Bóg osobisty, który wszystko stworzył, wszystkich sądzi, Bóg pokoju i miłości, Bóg wszelkiój pociechy, bogaty w miłosierdzie, Bóg wierny, który nas powołał do obcowania z Synem Swoim Jezusem⁴). Gdybyśmy chcieli porównywać jedne po drugićj, wszystkie prawdy, znajdujące się w listach św. Pawła, a wygłaszane po większćj części w tern samem mieście, gdzie niegdyś żył Heraklit, znajdziemy w nich zupełną antytezę, ogromny odstęp i postęp, między chrześciańską etyką a moralnością panteistyczna, wykładaną 550 lat dawniój, gdjr jeszcze była w pełnym rozkwicie wiara pogańska.

Określić znaczenie prawdziwe Heraklita w dziejach filozofii, nie jest łatwą rzeczą. To niewątpliwe, że przez całe wieki starożytne (od piątego wieku przed Chr. aż do szóstego po Chr.), używał sławy nadzwyczajnćj, a gdzie sława tak powszechna i długotrwała, tam i zasługi być muszą. Jakież więc zasługi położył Heraklit w rozwoju ludzkiego myślenia? Co zrobił takiego, że do końca greckiej filozofii imię jego powtarzano w liczbie najsławniejszych? Dziś jeszcze to imię znajduje odgłos w duszach wykształconych, choć ten, który je nosił, był takim zimnym, odpychającym i dumnym. A zrazu trudno wytłumaczyć tę sławę niezwykłą, i słusznie zadziwia, bo Heraklit nie zrobił ani wielkich odkryć naukowych, jak późnićj Demo-

*) Hebr. XII. 27: tv« fteipp zd fu/ Gai.evó/itva.

^?) Hebr. XII. 22: n^uJtA.tji.v0^aTe — v óyei xai nói.et Oeoii śwrroę, ^cJt(jov-Gctkiju tnov(jnviu>. XII. 28. <hó tia.Gu.tiuv uGai.tvzuv nayai.a/t[J<x*ovzeę iyuuev yji{tiv i t. d.

³)    Hebr. XII. 29: v.ai ydy u 0-eo* p,uoiv nv(i naXavai.iGv.ov.

⁴)    Hebr. III. 4: o >)e, ndvTa v.araGxevaGaę O-eoę XII. 23: x(jtrij Oeiii ndv-ri»v. 2 Car. XIII. II: ó Oto* ziję (tydniję v.at »i(jpvrję. 2 Cor. I. 3^: O-ed* naGpę na(jax/.t[G£u)i;. Ephes. II. 4: u óe Oto* n/.ouGtu* dlv iv ekttt. 1 Cor. I. 9: neGToę ó Oeóę, ót ov tttitjO-tjTt etę xotv(oviav Zov vtov avzov JpGov X(jiGtuu rov *v-utuv r[fiojv.

http://rcin.org.pl