page0232

224

Summa teologiczna

Jest zaś oczywistem, że dusza ciała niebieskiego nie może mieć działań duszy wegetatywnej, do której należy pobieranie pożywienia, wzrost, i rozmnażanie się, tego rodzaju bowiem działania są niezgodne z naturą ciał niezniszczalnych. Podobnie także działania duszy zmysłowej nie odpowiadają ciału niebieskiemu; gdyż wszystkie zmysły opierają się na zmyśle dotyku, który dostrzega jakości elementów. Wszystkie też organa władz zmysłowych muszą mieć pewną proporcję, odpowiednio do zmieszania elementów, podczas gdy w naturze ciał niebieskich niema elementów.

Wynika więc stąd, że z pośród czynności duszy można duszy ciała niebieskiego przypisywać tylko dwa działania, poznawanie i poruszanie, pożądanie bowiem wynika t;.k z poznania zmysłowego jak rozumowego, i jest proporcjonalne do obydwu. Działanie zaś umysłu, skoro nie wykonuje go ciało, potrzebuje ciała tylko o tyle, że mu zmysły dostarczają wyobrażeń. Działania zaś duszy zmysłowej nie są odpowiednie dla ci ł niebieskich, jak to powiedziano. Tak więc dla czynności umysłu nie łączyłaby s ę dusza z ciałem niebieskiem.

Wynika stąd zatem, że dusza łączy się z ciałem niebieskiem ze względu na sam tylko ruch. Na to zaś, by poruszać, nie musi się z niem łączyć jako forma, lecz tylko przez zetknięcie mocy, tak, jak [ oruszający łączy się z poruszanym. Stąd Arystoteles w VIII Księdze Physic., okazawszy, że to, co pierwsze samo się porusza, składa się z dwóch części, mianowicie z poruszającej, i z poruszanej, i wskazując w jaki sposób się te dwie części łączą, mówi, że się to dzieje przez zetknięcie czyto wzajemne, jeśli chodzi o dwa ciała, czy też jednostronne, gdy tylko jedno jest ciałem, a drugie nie jest ciałem. — Platończycy także przyjmowali, że dusze łączą się z ciałami tylko przez zetknięcie się mocy, jak poruszający łączy się z rzeczą poruszaną. I stąd przez to, że Platon przyjmuje, że ciała niebieskie są ożywione, nie wyraża nic innego jak to, że substancje duchowe łączą się z ciałami nie-bieskiemi, jak coś co porusza, z rzeczą poruszaną.

Że zaś ciałami niebieskiemu porusza jakaś substancją rozumna, a nie sama tylko natura, która porusza np. ciała ciężkie i lekkie, widać stąd, że natura porusza tylko do jednego celu, a osiągnąwszy go spoczywa, tego zaś niema w ruchu ciał nie-

http://rcin.org.pl