page0202

194 Summa teologiczna

wiem mówi, (Homil. I iti Hexaem), że Mojżesz rozpoczął swe opowiadanie od początku, który należy do początku czasu rzeczy zmysłowych; lecz pomija naturę duchową, to znaczy anielską, ponieważ została wcześniej stworzoną.—Chryzostom zaś podaje inną przyczynę, mianowicie, że Mojżesz przemawiał do ludu prostego, który mógł rozumieć tylko rzeczy zmysłowe, a chciał go także odwieść od bałwochwalstwa. Byłoby to zaś dla nich sposobnością do bałwochwalstwa, gdyby im przedstawiono jakieś substancje wyższe od wszelkich stworzeń cielesnych; uważaliby je bowiem za bogów, skoro skłonni byli także do tego, by słońce, księżyc i gwiazdy czcić jako bogów, co im było zakazane (Ks. Powt. Prawa IV, 19).

Wspominano zaś o kilku rodzajach nieuformowania, w odniesieniu do stworzenia cielesnego (Ks. Rodzaju 1, 2); o jednem mianowicie powiedziano ziemia była pusta i próżna, o drugiem zaś powiedziano ciemności zalegały nad głębokością. Dla dwóch zaś powodów potrzeba było, aby najpierw przez stworzenie światła usunięte zostało nieuformowanie ciemności. Po pierwsze mianowicie, dlatego, że światło, jak to powiedziano (w poprz. paragr.) jest własnością pierwszego ciała, stąd przez nią powinien był świat najpierw otrzymać formę. — Po drugie, z powodu powszechności światła, uczestniczą w nim bowiem niższe ciała wraz z wyższemu Jak się zaś w poznawaniu wychodzi od tego co jest powszechniejsze, podobnie też i w działaniu; pierwej bowiem rodzi się żywe od zwierzęcia, a zwierzę od człowieka,'jak powiedziano w księdze de Gener. Animal. W ten sposób więc należało okazać porządek ustanowiony przez mądrość bożą, że w dziele rozróżnienia najpierw powstało światło, jako forma pierwszego ciała i jako powszechniejsza jakość. — Bazyli zaś przyjmuje (tamże) trzeci powód, ponieważ przez światło okazuje się wszystko inne.— Można dodać i czwarty powód, który poruszono w argumencie Lecz przeciwnie, że dzień nie może być bez światła, stąd musiało światło powstać pierwszego dnia.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Według zdania tych, którzy twierdzą, że nieuformowanie materji wyprzedziło co do trwania -uformowanie, należy powiedzieć, że materja została stworzona na początku pod formami substancjalnemi; później zaś

http://rcin.org.pl