page0252

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

Groblice, Milerz, Ogroda). Nazwy z motywacją niematerialną (stosunkami prawno-własnościowymi, społecznymi: Napłatek, Odmiarek, Woleństwo, Wymowa, Zawiść) są rzadsze.

Równorzędnie z motywacją kulturową kształtuje stosunki znaczeniowe w mikrotoponimii cieszyńskiej motywacja przynależnościowa (8% nazw). W nazwach posesywnych (odnoszących się głównie do pól i łąk) dominują struktury z -ow- (Czyżowe, Dudkowa, Gościejów) i -owsk- (Boconkowski, Gębalowska, Motykowskie), których żywotność i uwidaczniająca się w tworach obocznych konkurencyjność sprawia, iż nieco przeważają nad równie licznymi formacjami z -anka (w gwarowej postaci -onka: Michalonka, Radoszonka), -ówka (Bartkówka, Gocmanówka) i -ka (Pawloszka, Tomanka), których szczególna ekspansywność na obszarach beskidzkich należy do regionalnej specyfiki toponimicznej. Południowośląską specyfikę ilustrują też nazwy o charakterze dzierżawczym z -ula (Jaroszkula, Jędrysula, Lachu-la). Niemały udział w nazwach o motywacji posesywnej mają także formacje z -owiec (rzadziej -ec, -iniec: Babiszowiec, Marciniec. Pawiinieć).

Wymienne z nimi (por. Babiszowiec // Babiszowice) niestabilne nazwy pseudopatronimiczne z -owice o odcieniu posesywnym, należące do osobliwości regionalnej mikrotoponimii (zlokalizowane w połudmowo--zachodniej części obszaru), wspiera żywotność tego modelu w odniesieniu do obiektów zamieszkanych (od części wsi i dworów po pojedyncze zabudowania). Pozostałe nazwy związane z tą motywacją (typu Biemacia, Lasoci) stanowią już tylko uzupełniające tło.

Nieco odmiennie kształtują się proporcje odpowiednich kategorii nazewniczych w obrębie nazw wodnych (stawów i potoków). Motywacja lokalizacyjna (14% nazw) ustępuje w nich me tylko motywacji przynależnościowej (26%, co dotyczy nazw stawów), lecz także motywacji kulturowej (20%); ogólnie utrzymuje się jednak dominacja topograficznej motywacji charakteryzującej (38%). Fakt ten sygnalizuje związek typologicznego zróżnicowania mikrotoponimów z charakterem i rodzajami obiektów terenowych.

Poza wymienionymi (-ow-, -owsk-, -ec) do naj produktywniej szych formantów uczestniczących w regionalnych procesach tworzenia nazw wodnych należą jeszcze: -ak (-niak), -ik (-nik), a także -acz, poświadczone też w nazwach lądowych (Barzyniok, Kopieczniok, Żabiok; Krzywnik, Łężnik, Zapłotnik; Przelewacz, Rosochacz, Widlocz).

Całościowe ujęcie lądowych i wodnych nazw terenowych regionu cieszyńskiego w XVIII w. pokazuje, że o lokalnej dominacji typu przyimkowego (Na Kątach, Pod Piekliskiem, łącznie 51% zasobu) de-

248