tpn w alpach i za alpami8701

227

Opowiadał mi także jak Byron kazał sig tam zamknąć, a przez kilka godzin sam jeden wzdłuż i poprzek się przechodząc, starał się przejąć położeniem sorreutskiego poety, i szukał natchnienia. Pokazywał mi cztery wićrsze na murze, jego kreślone ręką, z jego podpisem, między Lamartina i Delatigna imionami.

Pani Stael także to więzienie zwiedzała, ale jak Goethe, który głębokie w tym przedmiocie robił poszukiwania, i większa część uczonych włoskich, nie dawała mu wiary, nie przypuszczała żeby tam biedny Tosso spędził lat blizko siedm.

Istotnie, serceby rade nie wierzyć temu!... Człowiekowi, któremu wymagalność dworskiego życia już była nieznośnćm jarzmem, twardćmi więzy; zamknięcie gó z duszą chorą, z dręczącą myślą, pozbawienie wszelkićj rozrywki kiedy ta rozrywka mogła nieść ulgę, dość już się zdaje wielkićm nieszczęściem, bez przypuszczenia tego ciemnego więzienia, przeciw któremu własne listy jego i pełno innych świadczy dowodów (¹). Być może jednak, iż w pićrwszych swej zawziętości chwilach, Alfons go tam wtrącić kazał, a późnićj upamiętawszy się, zezwolił na przeniesienie chorego do lepszego mieszkania.

Jakkolwiekbądż, rzeczą jest niezawodną, iż Tasso został zamknięty w marcu 1579 roku, właśnie wtenczas kiedy szczytny, także i jego piórem sławiony poeta Camoens umierał (²). A czy to za dom obłąkanych, czy za więzienie to jego zamknięcie uważać, niepodobna wszakże zaprzeczyć, iż w niem w początkach niejakiej używał wolności.

Następnej wiosny przyjmował w nićm Scypiona Gonzagi, mantuańskiego księcia. Drugiego lata zawieziono go do zamku pięknćj Markizy d’Est, księżnćj na Massie, która na to otrzymała od Alfonsa pozwołenie. Tam cały dzień z księżną i jćj dworskie-mi damami rozprawiał o miłości, co mu dało przedmiot do mało znanego dyalogu, pod tytułem: la Molza owero delt’ amore,

D) Niektóre z pism jego są datowane dalie Słanze in Sta Anna (ze standów śtej Anny), co zdaje się jakby kilka oznaczać pokoi. Może też to przez ironią tak swe więzienie nazywał.

(²) Ob. piękny Sonet Tassa na cześć poematu Camoensa napisany, poczynający się temi słowy: „Vasco, le cm felici, ardite antenne i t. d.