WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH298 I

jeszcze w Jerozolimie bardzo poważana wyrocznia. Zaraz po śmierci Jozuy ogarnęła smutna zdziczałość umysły Izraela, a cześć Jahwv splamioną została ofiarami z ludzi, trwaj ącemi aż do okresu królów ’). W dawniejszych czasach uważany też był Jahwa jedynie jako wyłączny opiekun szczepu Hebrajczyków, jako bóstwo silniejsze od bóstw nieprzyjacielskich pokoleń ²). Tak np. każe lift a królowi Amcuejczy-ków ustami swego posła powiedzieć: ,.Czvż nie należy do ciebie to wszystko z prawa, co twój bóg Chamos posiada? Czyż więc me powinno także to wszystko, co nasz bóg jako zwyciężca sobie zdobył. do nasnależeć?“ ³) Obszar władzy Jahwy uważany też jest za miejscowo ograniczony, gdyż bóg zgadza się ,.pójść z Jakóbem do Egy-ptu.“ ⁴) ,Czasami posuwa się zmysłowe pojęcie boga tak daleko, że siły przyrody uważane bywają za objaw jego żywota i ono zniża się prawie do monoteistycznej czci przyrody. Wzniosłość mowy nie powinna nas olśniewać, gdy w grzmocie głos się daje słyszeć a w mrozie lub letnim podmuchu chłodny lub ciepły oddech Jahwy ⁵). Wprawdzie, pęta naszego umysłu! zniewalają nas do ustrojenia niepojętej istoty boga w przymioty ludzkie, nawet w ewanmlii mówi się o uezu* ciach ojscowskich; tylko zachodzi wtedy ta różnica, że w takim razie pamiętamy zawsze o tem, iż owe pojęcie ubieramy z potrzeby w ludzkie ciało, tak jak i najściślejsze nauki nie są w stanie bez wvrazów obrazowych zawsze się obejść. Jeżeli zaś biblia każe Jahwie pokrzepić się zapachem ofiary ⁶), to używa już wtedy sposobu mówienia Homera. Dziecjęcśm, a ztąd i bez wszelkiej wzniosłości, jest takie w ■ obrażenia Jahwy, że mu Mojżesz na górze Sinai dane obietnice dopiero przypominać musi a on w swój zmienności swe groźby cofa ⁷). I w tym razie przypominają nam się zajścia, jakie się za czasów bohaterskich Hellenów w Olimpie zdarzały. Nawet szaty kapłanów ze swym haftem i ozdobami, nakazane są wolą Boga ⁸) i z żalem musimy

J) Żadna sofistyka nie zdoła złagodzić przejmującej nas zgrozy przy czytaniu o śmierci córki Jifty (Jud. XI, 3). O ofiarach ludzkich za czasów Saula i Dawida por. 1 Regum XIV, 23 -45 i 2 Regum XXI. 6 ², Exod. XV, 11, i XVIII, 11

³) Jud. XI_; 24.

⁴) Gen. XLVI, 4.

⁵) Job. cap 37 i 38.

⁶) Levit. I, 9.

⁷) Exod, XXX 9—14.

⁸) Exod. XXXVIII, 33-34.

http://rcin.org.pl