WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH576 I

560

stek czasowy bezokoliczny lub rzeczowy do wyrazu przedmiotowego lub osobowego.” W tym kierunku wpływał j§zyk berberski nierównie potężniej aniżeli arabski ¹).

Pomiędzy Nigrem i Bornu panuje dźwięczny i wysoko rozwinięty język hausa. W liczbownikach posiada niejakie powinowactwo do staroegypskiego, a Lepsius ²) zalicza go nawet do języków libijskich; zdaje się jednak, że te podobieństwa są zawisłe jedynie od zapożyczeń, które miały miejsce. Dziwnem jest tyko to, że już Hero dot znał lud Hausa pod nazwą Atarantów w dzisiejszych jego:siedliskach ³). W Logone mówią językiem, należącym do gromady Masa. Język Wandala czyli Mandura uważa Barth za pokrewny z Hausa, Rohlfs zaś z Kanun ⁴), który, panując w Bornu, wielce jest podobnym do języka Teda, aż co do podstaw tworzenia wyrazów nawet ⁹). Tedowie, Tebu czyli Tibbu mieszkają, jak wiadomo, na zachód od libijskićj puszczy, posiadają kopalnie soli w Bilma jako też i oazę Fezzan, gdzie ich przedstawiciele typ murzyński okazują ¹). Ponieważ Barth ich łączy z Garamantami starożytnych geografów, więc mielibyśmy dowód lingwistyczny, że jedno ogniwo murzyńskiego plemienia rozszerzyło się przez puszczę aż w pobliże śródziemnego morza. Barth wytłomaczył jednak prawdopodobnie błędom zebrane przez siebie dane. G. Nachtigai, który lud Teda głębiój zbadał, nie znalazł nic murzyńskiego w ich rysach twarzy ⁶). Typ murzyński w Fezzame da się bowiem odnieść do zmięszania krwi z kobietami sudańskiemi, gdy tymczasem Kanurowie ideałowi brzydoty plemiennej w zupełności odpowiedzieć są zdolni, ich zaś powinowactwo językowe Nachtigai ⁹) tłomaczy tóm, że język Kanuri rozwinął się przez przejęcie gramatycznych form od języka Teda. Tedowie nie należą przeto do MurSynów.

1)    H. Barth. Centralafrikanische Yokabularien. Gotlia 1863, s, XXVIII.

²)    Zeitschrift f. aegypt. Sprache u. Altherthumskunde. Juli. Sptb. 1870.

sir 92.    ^ •' t    l

³)    Barth Vocabularien 1. c. wyprowadza dhrośptmfeg u Herodota uV, 134) od a-ta-ra zgromadzeni (Zjednoczeni\ tara znaczy bowiem gromadzić w języku Hausa.

⁴! Erganzungsheft zu Petermanns Mittheilungen, Nr. 34, str. 21.

⁵)    Barth. Vocabuiarien, str. LXYI i XCIV.

⁶)    Maltzan. Tunis u. Tripolis. Leipzig 1870. T. III, str. 325. Petermanns Mittheilungen. 1870, str. 280.

²) Zeitschrift fur Erdkunde. Berlin 1871. T. VI, str. 344.

http://rcin.org.pl