0392

366 Wojna: nieudolny geniusz, 1941-1942

Kataklizm omal ich nie pochłonął: wśród ogólnego zamieszania mieli szczęście, że uszli z życiem. Tymczasem na Kremlu Stalin podejmował sprzeczne decyzje, tak samo zdezorientowany jak dowódcy jego wojsk. Tego popołudnia Stalin i Beria wyszli ostatni, o 16.45, a byli na nogach od świtu. Nadal wierzyli, że dzięki sprawnie przeprowadzonym kontratakom uda się przenieść działania wojenne na terytorium przeciwnika. Musieli się trochę przespać, lecz Stalin wrócił do swojego gabinetu o 3.20 rankiem 23 czerwca, aby spotkać się z Mołotowem, Mechlisem i Berią. 25 czerwca, w obliczu postępującego rozpadu frontów, Stalin spędził całą noc, od 1.00 do 5.50, w swoim gabinecie w stanie wzbierającego gniewu, ponieważ jeden z jego specjalnych wysłanników przepadł w chaosie.

- Ta oferma Kulik zasługuje na kopa w dupę - powiedział.¹

Tylko Żuków, brutalny, odważny i energiczny, zdołał przejść do kontrataku na Froncie Południowo-Zachodnim, okazując stalinowską bezwzględność, jaką wyróżniał się podczas wojny: Natychmiast aresztować - głosił jeden z jego typowych rozkazów dla Wydziału Specjalnego, dotyczący oficerów opuszczających swoje pozycje - i niezwłocznie oddać pod sąd jako zdrajców i tchórzy ?

Żałosny błazen Kulik, którego wojenna kariera miała być kroniką tragikomicznych pomyłek, przywdział kombinezon pilota, czapkę i gogle, i pojawił się na Froncie Zachodnim wieczorem 23 czerwca. Zdezorientowany bezładnym odwrotem 10 Armii został odcięty, okrążony i omal nie dostał się do niewoli. Musiał uciekać w niezwykłym przebraniu. „Zachowanie marszałka Kulika było niezrozumiałe -poskarżył się jeden z funkcjonariuszy politycznych Mechlisowi. - Rozkazał wszystkim odpruć naszywki, wyrzucić dokumenty, a następnie przebrać się w chłopski strój”, bardzo dla niego odpowiedni. Spaliwszy swój marszałkowski mundur „zaproponował, abyśmy porzucili broń, i osobiście rozkazał mi wyrzucić medale i dokumenty [...]. Kulik jechał na chłopskim wozie drogą zajętą przez niemieckie czołgi...”.³ Front Zachodni się rozsypał. Chory Szaposznikow przeżył załamanie pod wpływem napięcia. Kwatera Główna straciła i jego.

Jak podczas gry w chowanego, kiedy coraz więcej dzieci szuka tych, które się pochowały, Stalin wysłał Woroszyłowa, aby odszukał Kulika i Sza-posznikowa. 26 czerwca „pierwszy marszałek” przybył do Mohylewa specjalnym pociągiem, ale nie zdołał znaleźć ani Frontu Zachodniego, ani obu marszałków. Wreszcie jego adiutant natknął się na coś, co przypominało raczej „obóz cygański” niż sztab, i odszukał Szaposznikowa, który leżał na ziemi przykryty płaszczem i wyglądał na martwego. Potem zobaczył Pawłowa, dowódcę, leżącego samotnie pod drzewem i jedzącego kaszę z menażki w ulewnym deszczu, którego zdawał się nie zauważać. Szaposznikow drgnął.