0430

404 Wojna: nieudolny geniusz, 1941-1942

Stalina: tak jak Mechlis próbował zwyciężyć w Finlandii w dniu urodzin Stalina, tak teraz Żuków i Bułganin rozkazali generałowi Konstantinowi Gołubiewowi, dowódcy 10 Armii: Jutro będą urodziny Stalina. Postarajcie się uczcić ten dzień, zajmując Bałabanowo. Abyśmy mogli dołączyć tę wiadomość do naszego raportu dla Stalina, poinformujcie nas o wykonaniu 21 grudnia nie później niż o 19.00.

Bitwa pod Moskwą była pierwszym zwycięstwem Stalina, lecz zwycięstwo to miało charakter lokalny. Stalin popadł jednak w niebezpiecznie przesadny optymizm, mówiąc składającemu wizytę w Moskwie brytyjskiemu ministrowi spraw zagranicznych, Anthony’emu Edenowi: „Rosjanie byli już w Berlinie dwa razy i będą tam po raz trzeci”¹. Dotarcie do Berlina miało kosztować miliony zabitych i zająć cztery lata. Żuków był tak wyczerpany, że kiedy zatelefonował Stalin, adiutant generała powiedział mu:

-    Żuków śpi i nie możemy go obudzić.

-    Nie budźcie go, dopóki sam się nie obudzi - odpowiedział łaskawie Wierchownyj. - Niech śpi.²⁰

ik ^{1    1}

Piątego stycznia nadmiernie pewny siebie Wierchownyj wezwał Żukowa i generałów, aby zaplanować zmasowaną ofensywę od Leningradu do Morza Czarnego i wykorzystać w ten sposób niemiecką klęskę pod Moskwą.

-    Kto chce zabrać głos? - spytał Stalin.

Żuków skrytykował plan ofensywy, mówiąc, że armia potrzebuje więcej ludzi i czołgów. Wozniesienski też był przeciwny i oznajmił, że nie zdoła dostarczyć niezbędnych czołgów. Stalin upierał się przy swoim zdaniu, a Malenkow i Beria zaatakowali Wozniesienskiego, który „zawsze znajduje nieprzezwyciężone i nieprzewidziane” przeszkody.

-    Na tym - powiedział Stalin - zakończymy posiedzenie.

W przedpokoju stary Szaposznikow próbował pocieszać Żukowa:

-    Spieraliście się na próżno. Kwestia została przesądzona z góry przez Wierchownego...

-    Więc po co była potrzebna nasza opinia?

-    Nie wiem, gołąbeczku.²¹

Inteligentny i niezmordowany, czterdziestotrzyletni Beria podczas wojny miał zachłannie umacniać swoje wpływy i budować własne imperium, ale dostarczył czołgów i dział, których potrzebował Stalin. Beria pragnął osłabić pozycję Wozniesienskiego, którego nienawidził, a niebawem

1

W 1760 roku, podczas wojny siedmioletniej, Berlin zajął dowódca cesarzowej Elżbiety,

generał Totleben. Aleksander I zajął pruską stolicę w 1813 roku.