12

M. Puchalska. Neuropsychologia kliniczna. T. 1. Urazy mózgu. Procesy poznawcze i emocjonalne. Warszawa 2007 ISBN 978-83-01-14977-2. © by WN PWN 2007

3.3. Rdzeń kręgowy 123

rdzenia przedłużonego. Tworzą one łącznie 31 par, w tym 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 ogonowy.

Informacje czuciowe odgrywają kluczową rolę w wywołaniu różnego rodzaju ruchów organizowanych przez rdzeń kręgowy (ryc. 3.6). Należą tu m. in. odruchy. Stanowią one specyficzne ruchy, wywołane przez specyficzne rodzaje bodźców czuciowych. Istnieje wiele rodzajów receptorów czuciowych w ciele, w tym receptorów bólu, temperatury, dotyku, ucisku oraz czucia ruchu mięśni i stawów. Włókna nerwowe wychodząc z każdego rodzaju receptorów różnią się pod względem wielkości, przy czym włókna związane z bólem i temperaturą są stosunkowo cieńsze, zaś związane z czuciem dotyku i ruchu mięśni - grubsze. Stymulacja receptorów bólu i temperatury w kończynie najczęściej wywołuje jej zgięcie, czyli ruchy zbliżające do ciała. Jeżeli bodziec jest łagodny, to zgięciu ulega wyłącznie dystalna część kończyny. Silniejszy bodziec wywołuje większy zakres ruchu i zgięcie całej kończyny. Natomiast stymulacja receptorów dotyku i ruchu w kończynie wywołuje na ogół jej wyprostowanie, czyli ruchy oddalające od ciała. Dzięki odruchowi wyprostnemu, dotykana część kończyny utrzymuje kontakt z bodźcem. Wszystkie odruchy ulegają aktywizacji poprzez stymulację czuciową. Ponieważ każdy ze zmysłów posiada własne receptory, włókna nerwowe, połączenia nerwowe i odruchy, to każdy z nich można uznać za odrębny system sensoryczny.

korzeń grzbietowy (sensoryczny)

1. Włókna wchodzące do korzenia grzbietowego przynoszą informacje sensoryczne do receptorów czuciowych

3. Gałązki oboczne mogą przejść na drugą stronę i wpływać na funkcjonowanie neuronów ruchowych

neuron

czuciowy

neuron

ruchowy

korzeń brzuszny (motoryczny)

neuron

ruchowy

istota

szara

istota

biała

4. Szlaki istoty białej przekazują informacje do mózgu i z mózgu

2. Włókna wychodzące z korzenia brzusznego przekazują informacje do mięśni

Ryc. 3.6. Przekrój rdzenia kręgowego ilustrujący neuron czuciowy w korzeniu grzbietowym oraz neuron ruchowy w korzeniu brzusznym.

Źródło: Kolb, Whishaw 2003:56, za zgodą Worth Publishers

Oprócz połączeń lokalnych tworzonych w obrębie określonego odcinka rdzenia kręgowego receptory bólu i dotyku komunikują się z włóknami nerwowymi w wielu innych odcinkach rdzenia kręgowego, co sprawia, że mogą regulować ruchy przystosowawcze w wielu różnych częściach ciała. Na przykład, gdy wycofujemy jedną nogę w odpowiedzi na bodziec bólowy, druga noga musi się jednocześnie wyprostować, aby człowiek nie stracił równowagi.