16

M. Puchalska. Neuropsychologia kliniczna. T. 1. Urazy mózgu. Procesy poznawcze i emocjonalne. Warszawa 2007 ISBN 978-83-01-14977-2. © by WN PWN 2007

3.4. Pień mózgu 127

że wzgórze jest obłym skupiskiem istoty szarej po obu stronach linii środkowej na przednim krańcu pnia mózgu. Oddzielone jest od podwzgórza na przyśrodkowej powierzchni półkuli mózgowej przez niewyraźną szczelinę noszącą nazwę bruzdy podwzgórzowej. Te parzyste skupiska jąder są przedzielone komorą trzecią. Bardziej zwężający się koniec tej owalnej struktury stanowi tylną ścianę otworu międzykomorowego. Bardziej zaokrąglony, tępy koniec wystaje ponad śródmózgowie i nosi nazwę poduszki (pulvinar). Helm--Estabrooks i Albert (1991) zauważają, że rola jąder wzgórza nie kończy się na przekazywaniu informacji sensorycznych do kory mózgowej. Wzgórze bierze udział w kontroli czynności bioelektrycznej kory mózgowej i pomaga w integracji funkcji ruchowych, ponieważ posiada kanały przesyłowe (relays), przez które móżdżek i część zwojów podstawy mogą wpływać na korę ruchową. Sumując można powiedzieć, że nieomal wszystkie informacje, które otrzymuje kora mózgowa, przechodzą przez wzgórze. Z tego właśnie powodu nazywane jest przez neuroanatomów stacją przekaźnikową albo przełącznikową.

-    nadwzgórze (epithalamus), którego funkcje nie są do tej pory rozpracowane, zawiera według Walsha (2000, s. 65) „szereg struktur, które można rozpoznać makroskopowo, szczególnie szyszynkę i spoidło tylne. Wapnie-nie szyszynki zaczyna się wkrótce po osiągnięciu wieku dorosłego, służy więc ona niekiedy jako punkt orientacyjny oznaczający linię środkową na radiogramach, zaś jej odchylenia od linii środkowej mogą wskazywać na zmiany rozrostowe w obrębie jamy czaszki”. W ostatnich latach neuropsycho-lodzy wysuwają tezę, że szyszynka może mieć udział w rozpoznawaniu fizjologicznych rytmów (Kolb, Whishaw 2003). Erlanger i wsp. (1999) podają, że szyszynka wytwarza melatoninę. Zatem uszkodzenia nadwzgórza, ze szczególnym uwzględnieniem szyszynki, mogą się wiązać z objawami depresji pourazowej z powodu rozregulowania poziomu melatoniny.

-zawzgórze (metathalamus) to według Walsha (2000, s. 67) „zbiorowa nazwa dla przyśrodkowych i bocznych ciał kolankowatych, leżących pod poduszką (pulvinar). Włókna promienistości słuchowej idą od przyśrodkowego ciała kolankowatego do okolicy słuchowej w piacie skroniowym, natomiast z bocznego ciała kolankowatego wychodzi promienistość wzrokowa”. Innymi słowy zawzgórze, czyli przyśrodkowe i boczne ciała kolankowate, tworzą szlaki słuchowe i wzrokowe.

-    podwzgórze (hypothalamus) jest formacją, która tworzy podstawę i boczne ściany komory trzeciej. Walsh (2000, s. 67) stwierdza, że „podwzgórze jest podzielone na przyśrodkowe i boczne grupy 22 jąder przez włókna sklepienia, kończące się w ciałach suteczkowatych. Podwzgórze bierze udział w nieomal wszystkich umotywowanych zachowaniach. Reguluje emocje, sen, temperaturę ciała, głód oraz pragnienie”.

-    niskowzgórze (subthalamus) to formacja, która stanowi niewielki obszar przejściowy położony wentralnie w stosunku do wzgórza i w bok od podwzgórza. Tu znajduje się odrębne, stosunkowo duże jądro, nazywane jądrem niskowzgórzowym, które przypomina swoim kształtem soczewkę. Jądro to jest usytuowane na wewnętrznej powierzchni torebki wewnętrznej (Helm--Estabrooks, Albert 1991).