19

M. Puchalska. Neuropsychologia kliniczna. T. 1. Urazy mózgu. Procesy poznawcze i emocjonalne. Warszawa 2007 ISBN 978-83-01-14977-2. © by WN PWN 2007

130 Rozdział 3. Zarys neuroanatomii i neurofizjologii układu nerwowego

Móżdżek składa się z dwu półkul oraz z robaka mózgu umieszczonego centralnie między półkulami. Na zewnętrznej części półkul móżdżku znajduje się warstwa istoty szarej tworząca korę móżdżku, wewnątrz zaś istota biała umożliwiająca połączenie z pozostałymi częściami ośrodkowego układu nerwowego. Między włóknami istoty białej znajdują się również skupiska istoty szarej tworzące cztery pary jąder: czopowate, kulkowate, wierzchu i zębate (por. Sadowski, Chmurzyński 1989).

Móżdżek odgrywa rolę w koordynacji i nabywaniu wyuczonych ruchów. Tak więc uszkodzenie móżdżku powoduje problemy w równowadze, wady postawy ciała oraz dysfunkcje w zakresie wyuczonych czynności ruchowych. Te części móżdżku, które otrzymują większość impulsów z układu równowagi (czyli od receptorów równowagi i ruchu znajdujących się w uchu środkowym), utrzymują równowagę ciała. Natomiast te części, które utrzymują impulsy przeważnie z receptorów w tułowiu i kończynach, sterują odruchami posturalnymi i koordynują grupę mięśni związanych ze sobą funkcjonalnie. Z powodu podwójnego skrzyżowania dróg wychodzących z móżdżku objawy stwierdzone u chorych występują po tej samej stronie co zmiana urazowa.

W ostatnich latach coraz więcej badań wskazuje na złożoną rolę móżdżku w funkcjach poznawczych i emocjonalnych, o czym będzie mowa w dalszej części tej książki (por. Hclm-Estabrooks, Albert 1992).

3.4.6. Nerwy czaszkowe

Istnieje 12 par nerwów czaszkowych, które przekazują informacje do lub od pnia mózgu. Nerwy czaszkowe przesyłają informacje czuciowe z wyspecjalizowanych systemów czuciowych w mózgu. Wiele z nich posiada jądra ruchowe w pniu mózgu i wysyła aksony do mięśni głowy. Na przykład ruchami oczu i języka sterują nerwy czaszkowe. Ponadto jeden z nerwów czaszkowych, nerw błędny, ma połączenia z wieloma narządami ciała, w tym z sercem. Znajomość organizacji i funkcji nerwów czaszkowych jest istotna w procesie ustalenia rozpoznań neurologicznych (tab. 3.3).

Tab. 3.3. Nerwy czaszkowe.

Lp.	Nazwa	Funkcje	Typowe objawy dysfunkcji	Metoda badania
1.	Węchowy	Węch (s)*	Utrata węchu (anosmia)	Badanie różnych zapachów (odrębnie dla każdej dziurki w nosie)
2.	Wzrokowy	Wzrok (s)	Utrata wzroku (anopsja)	Badanie ostrości wzroku, pola widzenia
3.	Okoruchowy	Ruchy gałek ocznych (m)*	Podwójne widzenie (diplopia), powiększone źrenice, nierówne rozszerzenie źrenic, opadanie powiek (ptoza), odchylenie wzroku na zewnątrz	Badanie reakcji na światło, bocznych ruchów gałek ocznych, ruchów powiek
4.	Bloczkowy	Ruchy gałek ocznych (m)	Podwójne widzenie (diplopia), niemożność spojrzenia w dół	Badanie ruchów gałek ocznych w górę i w dół