19

M. Puchalska. Neuropsychologia kliniczna. T. 1. Urazy mózgu. Procesy poznawcze i emocjonalne. Warszawa 2007 ISBN 978-83-01-14977-2. © by WN PWN 2007

10.2. Klasyfikacja pamięci 331

dopóki nie przypomnimy sobie celowego słowa, czyli dopóki nie odtworzymy go z pamięci jawnej.

10.2.5. Pamięć specyficzna pod względem materiału

Kolejna kategoria różnicowa dotyczy specyficzności materiału. Zarówno pamięć treści werbalnych, jak i pamięć treści niewerbalnych może być wskutek urazu mózgu zaburzona w różnym stopniu (por. ryc. 10.7).

W najnowszej literaturze (Bradley, Kapur 2003) wciąż jeszcze można znaleźć nieco uproszczony pogląd, że lewa półkula mózgu zajmuje się wyłącznie treściami werbalnymi, prawa natomiast - niewerbalnymi. Badania wielu autorów, w tym też badania własne, wskazują, że uszkodzenie prawej półkuli mózgu nie jest obojętne dla werbalnego funkcjonowania pacjenta i na odwrót: uszkodzenie lewej półkuli wcale nie pozostaje bez wpływu na zapamiętywanie kształtów i obrazów. Jeżeli występują różnice między półkulami pod względem pamięci - a wydaje się, że występują - to nie polegają one na prostym podziale typu werbalne (w lewej) i niewerbalne (w prawej). Jak wiadomo, zagadnienie specjalizacji półkul było i jest przedmiotem wielu rozpraw naukowych ostatnich dziesięcioleci, a teoretyczne rozwiązanie tego problemu przekracza zakres tego rozdziału. Pragnę tylko ostrzec przed nadmiernym uproszczeniem. Istnieje tendencja do dzielenia poznania na dwie, szczelnie zamknięte kategorie: werbalne i niewerbalne, a te kategorie z kolei sprowadzają się do podziału materiału poznania na słowa i obrazy. Tymczasem w praktyce klinicznej rzadko, jeżeli w ogóle spotykamy „czyste” postacie zaburzeń pamięci werbalnej i niewerbalnej, gdzie pamięć jest zaburzona tylko i wyłącznie w jednej z tych domen, a w drugiej pozostaje w granicach normy.

Ryc. 10.7. Wyniki testu pamięci werbalnej u pacjenta M.L.-S., 1. 25, wzbudzonego z długotrwałej pourazowej śpiączki po masywnym urazie prawej półkuli mózgu. A. W trakcie innych, rutynowych badań neuropsychologicznych pacjent narysował dom, drzewo, człowieka. B. W trakcie badań pamięci werbalnej (tj. odtwarzania opowiadania pt. „Parasol”) pacjent oprócz zapamiętanych fragmentów tekstu narysował również parasol, potem dodał dom z poprzedniego badania, choć nie jest to niczym uzasadnione