18

M. Puchalska. Neuropsychologia kliniczna. T. 1. Urazy mózgu. Procesy poznawcze i emocjonalne. Warszawa 2007 ISBN 978-83-OI-14977-2, © by WN PWN 2007

330 Rozdział 10. Zaburzenia procesów pamięci i uczenia się

A

wzgórze

obszar przedruchowy

zwoje podstawy mózgu

istota

czarna

Ryc. 10.6. Przewód neuronalny pamięci niejawnej. A. Ogólny zarys struktur anatomicznych. B. Schemat przewodu pokazujący przepływ informacji przez system neuronalny, zaczynając od danych wyjściowych z układów zmysłowych i ruchowych, które nie wchodzą w skład przewodu.

Źródło: Kolb. Whishaw 2003, s. 455; za zgodą Worth Publishers

Pamięć jawna, która polega na przypominaniu sobie informacji, jest przedmiotem większości standardowych badań pamięci, natomiast pamięć niejawna, choć była do tej pory przedmiotem obszernych badań eksperymentalnych, nie należy do przedmiotu rutynowych badań neuropsychologicznych (por. Herzyk 2004).

Dobrym przykładem współpracy pamięci jawnej i niejawnej jest proces wypowiadania się (zob. tom 2, rozdz. 2). Choć wiadomo, że używane przez nas słowa, jak również słowa zrozumiane z wypowiedzi innych ludzi muszą należeć do zasobów pamięci semantycznej, ani wypowiadanie się, ani rozumienie mowy innych ludzi nie wymaga odrębnego aktu przypominania dla każdego używanego słowa, chyba że jest to dla nas język obcy, w którym nie uzyskaliśmy jeszcze płynności. Na tym właśnie polega płynność w obcym języku, że znaczenie większości słów przechodzi z pamięci jawnej do pamięci niejawnej. W macierzystym języku natomiast większość słów jest już dostępna dzięki mechanizmom pamięci niejawnej: pojawiają się one nieomal automatycznie wtedy, gdy są nam potrzebne. Tylko od czasu do czasu, np. szukając obcego, rzadko używanego terminu lub czyjegoś imienia i nazwiska, musimy wyszukać słowo z zasobów pamięci jawnej, co sprawia, że proces bieżącego przetwarzania aktu mowy jest jakoby zawieszony dopóty,