262

COACHING I MENTORING W PRAKTYCE

CZĘŚĆ III. PRACA Z RELACJAMI

wydaje mu się to możliwe. Już sam zabieg przyjęcia roli, fizycznego i symbolicznego zajęcia miejsca drugiej osoby, daje efekt percepcyjnej szansy na spotkanie. Mózg, choćby na chwilę, otwiera drzwi do empatii i świata innej osoby, pozwala na dostrzeżenie jej odmiennej mapy rzeczywistości. Nawet jeżeli w czasie ćwiczenia klient wychodzi z roli, gubi asocjację w pozycji „ty”, to i tak zadanie zostało wykonane. W tym fragmencie ćwiczenia również odbywa się saomobserw^racja, jednak dzięki zabiegowi z drugą pozycją mogą się pojawić now^re przekonania, dzięki którym zmieni się też stosunek emocjonalny klienta do partnera relacji, a tym samym do przeżywania trudności, konfliktu lub nieporozumienia.

Jednj^z ważnych założeń mówi, że istotą większości konfliktów’ zewnętrznych z osobami lub podmiotami jest problem w^r komunikacji i konflikt wewnętrzny samego podmiotu, który relację ocenia, interpretuje i przeżywa. Może być zatem tak, że klient nie rozumie przekazu komunikacyjnego drugiej strony, a poprzez to kryjących się za komunikatami uzasadnień, argumentów i potrzeb. Często wynika to z braku dostatecznej ilości informacji i dokonywania nadinterpretacji, (była już o tym mow^ra), lub mechanizmu: jeśli czegoś nie rozumiem, gdyż jest to dla mnie „obce”, dlatego to odrzucam. Innym uzasadnieniem jest konflikt w’ew’nętrzny, sytuacja, w’ której podmiot wydarzeń jest niespójny, przeżywa w^rahania, tak co do w^rartości, jak i własnych potrzeb, lub konflikt między rolami, które pełni. Efektem może być przerzucenie wewnętrznego konfliktu na zewmętrzną relację po to, by symbolicznie, a następnie faktycznie uczynić odpowiedzialnym drugą stronę.

Pozycją now^rą, dodaną przez 0’Connora, z której aspektami pracowaliśmy przy okazji ćwiczeń z udziałowcami, jest pozycja czwarta - systemu. System jest kolejnym, ważnym podmiotem relacji, czasem o charakterze zbiorowym, a czasem będącym procedurą, instytucją, systemem praw-nym itd. Podobnie jak indywidualny podmiot tw^rorzy potrzeby, nakierowuje się na korzyści, określa i ujawnia sw^roje przekonania, wartości, a jego funkcjonowanie można opisać przy użyciu poziomów’ Góry lodowej. System nadaje również kontekst naszym działaniom i zmienia wskaźniki pozostałych ról biorących udział w sytuacji. Systemem dla danej relacji bądź sytuacji może być: rodzina, korporacja, szkoła, urząd, kodeks administracyjny, restauracja, kościół, parafia, klasa szkolna, regulamin biblioteki itp. Oczywiście to klient decyduje o tym, w jaki sposób zdefiniuje poszczególne pozycje, także tę systemowy. W czwartej pozycji klient może przeżywać zarówno stan dysocjacji, kiedy cele sytemu są mu odległe i słabo się z nimi utożsamia, jak i stan asocjacji, gdy są mu bliskie i identyfikuje się z nimi. Zadaniem coacha tym razem jest zachęcić do asocjacji, gdy klient nadmiernie dystansuje się w’ tej pozycji, gdy na przykład za system uznał korporację, w której pracuje. Coach zachęca do dysocjacji, gdy klient nie zachow’uje dystansu, na przykład gdy za system w odniesieniu do omawianej relacji uznał rodzinę, z którą silnie się utożsamia.

Seria ćwiczeń w’ tej części nie tylko cofa mechanizm przerzucania odpowiedzialności na zewmątrz, czynienia innych odpowiedzialnymi za powadzenie lub niepowodzenie podmiotu, ale przede wszystkim w^r sposób ekologiczny przeramowuje dylematy klienta, nakierowując jego uwagę na obszary, w których jako uczestnik i współtwórca relacji może mieć w^rpływ na jej dalszy przebieg.

262