Cele wych bmp

na spotkać konkretnego człowieka z jego cierpieniami i problemami, z jego lękami i dążeniami, jego nędzą i marzeniami. A więc zadanie wypracowania celów wychowania przypada w udziale nie tylko filozofom, ale przede wszystkim pedagogom, politykom, ekonomistom, planistom, pracownikom społecznym i in,

Wśród poruszanych problemów najwięcej uwagi skupił problem tożsamości kulturalnej, zwłaszcza w odniesieniu do krajów rozwijających się. W istocie, w atmosferze szybkich przemian, która charakteryzuje te kraje, wychowanie stanowi teren właściwy dla obserwacji i analizy, najgłębszej i najbardziej brutalnej, dochodzenia własnych praw: jest to dziedzina tożsamości kulturalnej. Ona to wyostrza potrzebę sięgania do źródeł prowadząc do rozrachunku z przeszłością, co "nie Oznacza chęci'powrotu flo tradycji, ale wpisuje się raczej w krąg poszukiwania humanizmu nowoczesnego i nowego, a jednak autentycznego.

To poszukiwanie tożsamości i chęć poznania własnych korzeni, która się z nim wiąże, prowadzą do szerszego zagadnienia akulturacji i rozdarcia między tradycją a nowoczesnością, zwłaszcza w krajach rozwijających się, gdzie

„oświata była i najczęściej pozostaje przywilejem i narzędziem w rękach elity, której sposób myślenia, często minie-tyczny, wyraża jej uzależnienie od Zachodu"^M.

Czyż jednak w skali międzynarodowej nie można przezwyciężyć tych sprzeczności i konfliktów oraz do-

Reun/on du Groupe de consuifnn/s sur Jcs „Finalitea el theories de }'ćducation” organisóe conjointement par la Dtvision de la philosophle e( le Bureau International d’iducation. II Pgr/s 1976. Rapport finał. Paris 1976, UNESCO, s. 9.

strzec, w jakim stopniu byłoby możliwe i pożądane, pomimo swoistości modeli kulturalnych, poszukiwanie w różnorodności celów wychowania jeśli nie podobieństw, to co najmniej pewnego rodzaju pokrewieństw? A wśród nich czyż nie należałoby zauważyć, że formułując wszelki cel wychowania winno się brać pod uwagę przede wszystkim pełnego człowieka, to znaczy zarówno jego cielesność, jak uczucia i umysł? W takim pragnieniu pobudzenia różnych dyspozycji człowieka powinna być nieustannie przywoływana zasada równowagi po to, by nie pcu paść ani w krańcowość romantyków, ani w nastrój mistyków, ani w manowce społeczeństwa konsumpcyjnego. Ponadto każdy system wychowawczy winien by uznać za priorytetowe zaspokajanie podstaw wowych potrzeb dziecka: opieki zdrowotnej, poczucia bezpieczeństwa w dziedzinie wyżywienia i odżywiania, rozwoju afektywnego, opieki społecznej, kształcenia i przygotowania zawodowego. Zasadniczym ce-lem każdego systemu wychowawczego winno pozostawać także poszanowanie osobowości dziecka i elementów tej osobowości. Wśród nich czynnik kulturowy i jego wyraz lingwistyczny powinny znaleźć się u podstaw wszelkiej spójnej polityki oświatowej. '•

Zostało wreszcie przypomniane, że:

,,(...) entuzjazm i dumo jako stało składniki ludzkiej kondycji, jeżeli będą eksponowano przez system wychowawczy, mogą ułatwić młodzieży unikniqcic zasadzki pseudouniwersalizmu i niebezpieczeństw partykularyzmu. Entuzjazm i dumą można' rozwijać tylko w atmosferze wychowawczej umożliwiającej porozumienie na wszystkich poziomach i pozwalającej dostrzec w różnorodności i różnicach zarówno miądzy jednostkami, jak i między narodami podstawowe źródło wzbogacenia- i postępu; podkreśla się w ten sposób ścisiy związek między treścią wychowania a procesem, za którego pomocą ta treść jest przekazywana. W takiej atmosferze system wychowawczy może być tylko sy-