klsti031

42

K. MOSZYŃSKI*. KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

łorusi, w Polsce i Serbochorwacji, a także u tubylców Syberji. Wszystkie te wilkownie, a zwłaszcza dwa pierwsze ich typy, sporządza się z płotu tak zaplecionego, aby ostro zacięte końce wicin wystawały do wnętrza w kierunku drogi wilka; dzięki temu nie może się on cofać. Typ trzeci posiada drzwi, które niekiedy tak są wstawione, by mogły, pod działaniem własnego ciężaru, automatycznie uchylać się do wewnątrz; drapieżnik, okrążywszy wilkownię i doszedłszy do drzwi,

19—21. Wilkownie w rzucie poziomym. 19. Typ używany na Polesiu i w Małopolsce. Rys. autor. — 20. Wilkownia (kotar) z Glasinca w Jugosławji. Wg V. Ćurćića (1. c., str. 105, fig. 97). - 21. Inny typ tejże samołówki z Hercegowiny. Wg tegoż (ib., str. 104, fig. 95).

zamyka je za sobą; gdy jednak obok nich się przeciśnie, drzwi znów się za nim otwierają, dając drogę wilkom nowoprzybyłym; to też nieraz można schwytać większą ilość tych zwierząt w jedną pułapkę (podobnie zresztą jak i w wilkownię typu II). Wilkownia, tylko co opisana, pospoliciej spotyka się jednak w postaci zmienionej; mianowicie ściany jej często nie są zaopatrzone w ostre zadziory, a nawet bywają zupełnie pozbawione oplecenia, tak że przez szpary między pionowemi kołkami widać wabia, umieszczonego w wewnętrznej zagródce. Niekiedy wilkownia kombinuje się z paścią (§ 66), otrzymując opadające drzwi; tak urządzoną samołówkę poświadcza w r. 1768 Lepechin dla okolic między Władimirem a Muromem na Wielkorusi.

60. Jeśli płoty, kombinowane z samołówkami łowieckiemi, dokładnie odpowiadają jazom, kombinowanym z samołówkami rybac-kiemi (§ 92), i jeśli wilkownie poniekąd odpowiadają kocom (§ 88), to rozmaite „korbie" i „więciorki", jakie np. u nas albo w Ma-cedonji etc. zastawiają na wróble, trznadle i inne drobne ptactwo w otworach dachów stodół, na śniegu etc. najzupełniej kopjują sercowe i b e z s e r c o w e wiersze (ob. § 91) oraz w i.ę c i e r z e (§ 93). Te ostatnie to znaczy wiersze i więcierze rybackie bywają nawet wprost używane do łowów na ptactwo i to zarówno na wyżej wspom-