klsti351

k. Moszyński: kultura ludowa słowiak

południowo-słowiańskich. W szczególności Czarnogórey znani byli z wielkiej wprawy w miotaniu głazów; od dziecka bowiem wprawiali się w tej sztuce podczas igrzysk i zabaw. Zwykły sposób rzutu wiel-kiemi głazami jest w Czarnogórzu ten, że kamień podnosi się wgórę i, trzymając go na ramieniu, podbiega, by zdobyć rozpęd, poczem jedną ręką wyrzuca przed siebie, jakgdyby pchnięciem w przestrzeń. W ten sposób celnie miotano na dość znaczną odległość kamienie, ważące od 10 do 16 kg. Dzięki wielkiej wprawie w takiem rzucaniu Czarnogórzec miał w głazach bardzo użyteczną broń, którą się też niejednokrotnie posługiwał w stosunku do nieprzyjaciela.

Przy innym czarnogórskim sposobie miotania, zwanym płowka-niem (płovkanje) a nieco podobnym do rzucania dyskiem, używa się małych kamieni, puszczając je nisko ponad ziemią. Płowkanie rozwija niezwykłą celność.

392.    W rozdziałach o łowiectwie i rybactwie mówiliśmy o zastosowaniu cięższych i lżejszych buław oraz młotów drewnianych. Zasługiwałyby na skrzętne zebranie bardzo rozmaite i nieraz zajmujące nazwy tego rodzaju broni, czy narzędzi. Tak na samej tylko polskiej Białorusi i Polesiu zanotowałem dla niej wiele nazw, np. bu ła v fta, hłuś a vń a, doubenka, skimak (samorodny młot drewniany), kuka, kałatuśka, pabójńa i t. d. W rdzennej Polsce i na Kaszubach zwą się takie maczugi oraz młoty z osobnym łbem, osadzonym na rękojeści, lub z łbem samorodnym powstałym z karpy, t. j. korzenia, najczęściej pałkami, rzadziej głuchami, głusz-kami, niekiedy gocami, na południowych krańcach — kijaniami.

Że właściwem dawnem znaczeniem polskiego wyrazu pałka jest „maczuga", to zdaje się nie ulegać żadnej wątpliwości; dziś też bardzo pospolicie lud polski podobne do małych maczug główki nasienne lnu nazywa pałkami; tę samą nazwę noszą np. maczugi, używane do ubijania kapusty, cienkie z jednego końca, a z drugiego „grube jak ramię tęgiego chłopa" i t. d. Wyraz pałka, palica jest szeroko rozpowszechniony także śród innych Słowian i przeważnie również określa maczugę lub kij z grubym końcem. Mamy więc tu najprawdopodobniej przed sobą prastarą słowiańską nazwę dla maczugi.

393.    Istnieją przytem pewne, dość zresztą dwuznaczne poszlaki, że dawne pałki słowiańskie były to maczugi pociskowe w rodzaju tych, jakich się, powiedzmy, dziś jeszcze używa tu i owdzie na ziemiach słowiańskich do bicia młodych dzikich kaczek (ob. § 43). Nie od rzeczy będzie dodać, że nietrudno jest osiągnąć celność w rzucie maczugą i można zabijać nią drobne nawet ptactwo na stosunkowo dość znaczną odległość.

Maczugi pociskowe znane są m. i. z wielu krajów Europy i Azji. We wschodnim Turkiestanie naprzykład, są to długie na metr, elastyczne gałęzie tamaryszku, na końcu których pozostawiono, odstającą