klsti375

404

k. Moszyński: kultura ludowa słowian

zaś dziś jeszcze — tu i owdzie u Bułgarów i Serbów (tabl. XIX, 3 i fig. 367, 3). Naogół jednak wszędzie na południu i północy Słowiańszczyzny ustąpiły przed większemi i mniejszemi barwnemi, zwykle kupnemi chustkami.

W wielu okolicach, gdzie kobiety nosiły kłobuki i ozdobne czepce (§ 423), zawój, względnie chustka, były codziennym strojem głowy, natomiast kłobuk i czepiec — odświętnym, uroczystym.

spolite i rozpowszechnia się dziś śród Słowian północnych coraz bardziej (tabl. XX, 1).

420. Sposób wiązania chustek poczęści kontynuuje, być może, układ dawnego zawoju. Wyróżnimy tu trzy najbardziej typowe rodzaje wiązania, przy których czworokątną chustkę składa się przed założeniem jej na głowę w trójkąt. Pierwszy typ polega na zarzuceniu trójkątnie złożonej chustki na głowę w ten sposób, aby jeden róg padł swobodnie na kark, lub plecy, zaś dwa inne mogły być związane pod brodą. Takie podbródkowe wiązanie jest bardzo po-

Gub. Połtawa. Ukraina. Z. S. S. R. zany zawój kobiecy zachodnio-fiński (Wg T. Vołkova, Ukrainskij naród, z końca doby pogańskiej. Identycznie

Drugi typ układu powstaje wtedy, gdy jeden koniec chustki opuścimy, jak poprzednio, na plecy, a dwa inne, zamiast pod brodą, zawiążemy ztyłu na potylicy, bądź na chustce, bądź pod nią, albo nawet pod warkoczem (fig. 368, i; tabl. XX, 2). To potylicowe wiązanie było w niektórych okolicach Słowiańszczyzny stosowane również do dawnych Zawojów, a według rekonstrukcji archeologów, opartej na kopalnem znalezi-

dziś jeszcze wiążą okrycia głowy kobiety zachodnio-fińskie (np. estońskie) i wschodnio-fiuskie (np. mordwińskie).

t. 2, r. 1916, tabl. XI, fig. 5). — 3. Czepiec siatkowy. Sujkowa, pow. Nisko, Małopolska. Rys autor.

Podobnie wiążą lub wiązały swe chustki Białorusinki witebskie, kobiety z Mazowsza (m. i. i Łowiczanki), Kujawianki, Wielkopolanki, Łużyczanki, Czeszki, niektóre Czarnogórki i Bułgarki, Rusinki (np. Hucułki) i t. d. Jednem słowem ten rodzaj wiązania był i jest bardzo rozpowszechniony śród Słowian. Charakterystyczną jego odmianę stanowi sposób kurpiowski, który zresztą spotykamy tu i owdzie także w innych okolicach Mazowsza (np. u starych kobiet w Łowickiem); zupełnie podobnie wiążą swe chustki kobiety i w niektórych dalekich stronach Azji (np. we wschodnim Turkiestanie).