klsti387

416

U MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

w północnej Bośni i innych krajach Serbochorwacji. Dawniej miały zapewne rozleglejszy zasiąg. Gdzie niegdzie, naprzykład w niektórych głuchych zakątkach południowo-środkowego Polesia, mały fartuszek bez frendzli (35 X 60 cm), umieszczony ztyłu na pośladkach, stanowić miał podobno wraz z koszulą całkowitą odzież letnią zamężnej kobiety.

431. Na znacznych obszarach Słowiańszczyzny letni strój kobiet składa się z koszuli oraz z jednej lub paru zapasek (zwykle z dwu:

378. Schematy, wyobrażające formy przejściowe miedzy fartuchem z frendzli a fartuchem z tkaniny. (Wg Karowego, A Magyar Nemzeti Muzeum neprajzi osztalyanak ertesitoje, t. 15, r. 1914, str. 298, fig. 12).

379. Rusinka w zapasce. Wołyń (Wg J. Sękowskiego, Dziennik Wileński, r. 1819, rycina do 585 stronicy tekstu).

przedniej i tylnej). Ten strój panował doniedawna, a poczęści panuje dziś jeszcze, na południowym skrawku Cieszyńskiego Śląska, na Słowa-czyźnie,wcałej bodaj Serbochorwacji: od okolic Zagrzebia aż do pogranicza bułgarskiego, dalej — na znacznej przestrzeni północnej Bułgarji, w Ru-munji i na całej niemal Małorusi oraz przyległej południowej części Wielkorusi. O ile na tych obszarach występowała jedna zapaska, wtedy okrywano nią zwykle tylko pośladki i biodra, tak że zprzodu na łonie i dalej ku dołowi koszula była odsłonięta; częściej jednak taka obszerna tylna zapaska otrzymywała zprzodu dodatkowy wąski fartuszek, który też zcza-sem zrastał się z zapaską, twoiząc spódnicę z charakterystyczną wstawką od przodu.

Analogiczne stroje sięgają ku północy na Polesie mniej więcej tak daleko, jak daleko sięgały wpływy małoruskie, lub może nieco głębiej. Ale ta północna granica nie jest jakąś granicą odwieczną, lecz raczej chwilowym wynikiem cofania się zasięgu omawianego stroju z północy na południe. Podobne bowiem zapaski znane były dawniej nawet na północy rdzennej Polski, u Kurpiów; a w zgodzie z tern pozostaje wiadomość, że używano ich w XVII wieku także na Litwie pruskiej. Pospolicie spotykały się jeszcze w końcu XVIII stulecia również u Estów. —

Na szczególne uwzględnienie zasługują prążkowe i kraciaste desenie tych samodziałowych zapasek. Można też oczekiwać zajmujących wyników, gdy na podstawie dostatecznej ilości materjału zestawione będą: technika wyrobu, kształty, zdobienie i sposoby noszenia tych zapasek z uderza-