klszesz347

1292 l. MOSZYŃSKI: KULTLRA LUDO'

śniący trudnią się wyrobem owych „dwojnic" w porach roku wolnych od zajęć rolniczych; rozprzedaje się zaś je na odpustach i jarmarkach.. Także dla instrumentów zwanych di ple (§ 827) i tamburica (§ 840) odkryto w Chorwacji do r. 1933 zaledwie nieliczne miejsca, skąd się one rozchodzą. Krótko mówiąc etnograf, śledzący i badający zasięgi narzędzi muzycznych wyższego typu, powinien to czynić mu. w. na

12 3 4

Fig. 355. Tzw. tambury Słowian bałkańskich (tam bura, tamburica, danguba itd.) 1. Tambura z Baćki (pochodząca z Budapesztu?), 2. tamburica v. pri-masica z Zagrzebia, 3. Sara vel sekundaśica z Osjeka, 4. bugarija (proweniencja nie podana). F. Kuhać 1. c. t. 39, r. 1877, s. 67, 69, 70 i 71. (Układ A. Famin-cyna. Domra, r. 1891, s. 37 fig. 30 -33).

sposób W. Dynowskiego, który w swej pracy „Barwne kufry chłopskie z okolic Wileńszczyzny i Polesia" (r. 1934) dał przybliżony wzór monografii, jakie tu należałoby zalecić.

829. Wszystkie poznane przez nas dotychczas narzędzia należą do aerofonów piszczałkowatych.

Do nich też z natury rzeczy zaliczają się bardzo rozpowszechnione śród wszystkich Słowian ś wista w ki gliniane, wyrabiane zwykle w postaci figurek zoo- lub antropomorficznych i służące jako zabawki dla dzieci (fig. 324); pojawiły się one w Eurooie stosunkowa bardzo późno, ponoć bowiem dopiero w czasach rzymskich.

Fig. 357. Małorus ka bandura. Ukra inśka Zahalna En cyklopedija t. 3, b d, s. 481.

Fig. 356. Wielkoruska bałałajka. A. Famincyn, Domra, r. 1891, s. 74 fig. 43.

Między podobnymi wyrobami trafiają się też świstawki o kształtach odmiennych, zbliżone do małego konewkowa-tego lub baniastego naczynka z lejkowatym lub raczej rurkowatym dziobem (fig. 325).

Nieraz bywają one własnoręcznie wyrabiane z gliny przez włościan i przez nich samych wypalane; kiedy indziej znów kupują je chłopi po miastach na targach, gdzie m. i. bywają (jak np. u nas w Krakowie) sprzedawane świstawki tego rodzaju sporządzone z blachy.

Przed użyciem nalewa się do owych świstawek naczynkowatych wody (jak zresztą takż< i do niektórych zoomorficznych). Gdy zadmuchać przez rurkę, po

Fig. 358. Bandurzyści ukraińscy z byłej guberni połtawskiej (1. z lewej), czernihowskiej (środkowy) i charkowskiej (1 z prawej). Wg ilustracji nadesłanej przez prof. dra F. Kołessę.

munii; jedna kowoż są om z pewności? znacznie bar dziej rozpow szechnione.

Najzupeł nie samodziel ny, odmiennj od poprzed nich, prastary typ reprezen tuje nie opu blikowana do tąd — o ile za uważyłem z Europy¹ gli niana świ stawka ja j o w a t a (fig 326). Jest to -

Ob. C. Sachs, Geist und Werden d. Musikinstrumente, s. 76.