Atlas muzyki4

Teoria muzyki / partytura 69

_(VWU om wielu głosów komp°v jvąwW-o;vyni.

I    ,! .ifcuioic rud sobą (zob. iyi.

fJSEkw porta luBiraKuu. kolia ikontrofn-!^Sw»S»*> nut i pauz mn>vh gloso*). jLh nltiom służn upoi^dkowamu zapisu, Kreska taktowa pojawib ,, „■ \V|« Od XVII w wskazywała zarazem, „ pioiw-i następujuca po ni<3 nuta jest punk-un djżtód (akcwwn metrycznym), powtarzalni się odpowiednio do oznaczenia metrum. Óttery pierwsze takty /Symfonii BRAHMSA (rya.1mujłl więc 4 akcenty metryczne, dwa i nich zostały jednak zniesione przez połączeni? fokiem nut nad kreską (aktową w partii Przypiec i wiolonczel (synkopy, również «środku taktów). Rezultatem jest wrażenie somkiego. wznoszącego się ruchu.

Ikbtf głosów odpowiada grupom instrumen-V* a w obrębie grup wysokości poszczegół-ąjch instrumentów. Od XIX w. podstawową grupę tworzą instrumenty smyczkowe, nad nimi zapisuje Si? instrumenty perkusyjne (metalowe ko-ft obokmflnimentów dętych blaszanych), wyżej dęte blaszane tuby, puzony, trąbki, rop. magmie instrumenty dęte drewniane - fagoty klartwy oboje i flety (flet piccolo jest naj-«Wtnmstrumentern w partyturze). Głosy wo-“    dwem) znajdują się ponad

iWH pod altówką.

JtlSSS* ^basem- ^któr> akompanio-j™ imjaŁo kaso conilnm).

'^oło">^th oraz harfy zapi-£^,S¹f^ed/^{ni0 nad ins,r}- smyczkowymi.

' ■Won// BRAHMSA jest slosim-rawo bmy do odczytania z uwagi na nicwicl-Mtobęmstrumcmów transportujących i za-Wwjc trojwarstwowy ruch molywiczny w ra-“Kn przypommających organową ręjcstra-jK połączeń Mistrumeniów (rys.).

^provV^a^^tcrałłl główny w rów-oktawach. Pod nimi znajdują się Warki, zanotowane w kluczu altowym. Ich pania zapisana jest dwugłosowy z zaleceniem ,    podzielone), co znaczy, że część al

tówek wykonuje glos górny, część dolny (za-nuaagry dwudźwiękami). Altówki grają tu limę przeciwstawną skrzypcom, o przeciwnej, wznoszącej się melodii, rytmicznie zaś realizują kołyszący ruch taktu 6/8 z akcentami na I i 4 (przeciwieństwo synkopowanych ligatur w temacie skrzypiec).

Wiolonczele i kontrabasy, które często gniją len sam głos. tu są podzielone i zapisane na osobnym systemie z akoladą. W wiolonczelach pojawia się temat skrzypiec, w kluczu lenorowyni. przeniesiony

jgStótafflw*⁴'- czyli oktmy?

|    i jes. irakio«u» 11****

Perkusję zapisuje się możliwie najprościej, np. instr. o nieokreślonej wysokości dźwięku tylko na jednej linii. Oba kotły w przykładzie nutowym są nastrojone tylko na dźwięki c (lonika c-moll) i G (dominanta G-dur), nic wymagają znaków przy kluczowych.

Instrumenty dęte blaszane są na ogół transportujące. Notacja uwzględnia ich strój naturalny (zob. &. 46). Rogi są najczęściej obsadzane poczwórnie (zapisuje się je na dwóch systemach z akoladą). W prezentowanym przykładzie dwa z nich są w C-dur i wzmacniają nutę pedałową c-c¹. pozostałe dwa w Es-dur: ich pierwsza tercja f²-^² brzmi o sekstę niżej g^l-&, a więc uni-sono z altówkami (zdwojenie rejestrowe). Obie trąbki C brzmią zgodnie z zapisem. Instrumenty dęte drewniane są obsadzone podwójnie i tak też zapisane. Realizują, podobnie jak altówka i rogi, kontrapunkt tematu w poczwórnych oktawach: flety i oboje brzmią zgodnie z zapisem. klarnety Bocały ton niżej, muszą więc być zapisane w tonacji d-moll (z bemolem), aby zabrzmiały w c-moll (3 bemole); fagoty brzmią zgodnie z notacją, lecz kontra-fagot o oktawę niżej w stosunku do zapisu, jego C brzmi więc jako C,.

Oprócz wielkich party tur dyrekcyjnych w forma-c»e folio używa się partytur kieszonkowych lub studyjnych w formacie octavo służących do studiowania literatury; muzycznej (od 1886, Lipsk; wielkość zbliżona do rys.).

Szkic partytury (niem. Particell), zapis zebranych razem głosów na niewielu systemach, zwykle z uwzględnieniem grupowania, umożliwiający dokładniejszy podział między poszczególne instrumenty.

Wyciąg fortepianowy jest próbą zapisu najważniejszych głosów partytury na dwóch systemach, w sposób możliwy do zagrania na fortepianie (tak jak improwizuje się grę bezpośrednio z partytury). Wyciągi fortepianowe są szczególnie ważne podczas przygotowywania partii solowych i chóralnych w opero. Swoiste „wyciągi klawiszowe” z utworów wokalnych (motetów, mszy itp.) sporządzali dla siebie kantorzy i organiści już w XV/ XVI w. (miano-locje). Możliwe jest również postępowanie odwrotne, polegające na nadaniu utworowi klawiszowemu postaci partytury orkiestrowej w procesie Instrumentayi (częsty zabieg kompozytorski w XIX/XX w).

Historia. Pierwsza partytura pojawiła się w XVI w. jako tzw. tabula wmpasitorta, stanowiąca środek pomocniczy przy komponowaniu rau/yki wielogłosowej, iednuk do końca XVUI w, nur korzystano z partytury' * c/asie drukowania i wykonywania muzyki wielogłosowej i głosów Dyrygent prowadził wykonanie od klawesynu („epoka gróemłhasu"). Dopiero od XIX w. przyjęło się korzystanie z partytury podczas wyiucum i dyrygentem. XX w wykształci! nowe formy zapisu pojlyturowegtx