Atlas muzyki
1

Tcorin muzyki / praktyka wykonawcza 83

Obsada

^ toropozyioray rzadko dokładnie

^hrS^bSa4"' ^NVV^łdłKno*^{żc w} średniowieczu skomplikowaną polifonię wykonywano jofo-ho. natomiast np pieśni korowodowe itp, - chó-tauiit. i ze w wykonaniach muzyki wokalnej uęreąniayfy rastnimcmy, jednak nic jest pewiui jakie i juka była ich rola (np. długo wytrzymywane nuty tenoru realizowano w motetach instrumentalnie). W renesansie instrumenty wspótgra-ry z glosami wokalnymi. Praktyka a cup/wlta nic gj* nż uik powszechna, jak sądzono w XIX w. Pojedyncze glosy obsadzano możliwie różnorodnymi instrumentumi. aby uzyskać czytelność poszczególnych linii l intensywności hurw (bronk-tiu* roftcparuwanc). Praktyka la doprowadziła w czasach baroku do stopniowej, a w dobie klasycyzmu zdecydowanej, przewagi pełnego brzmienia orkiestrowego, z podstawą instrumentów smyczkowych i brzmienie eopllwł.

Ob&adu jako czynnik bankowy została nu do techniki kompozytorskiej w ok. IWO. najpierw u MONTF.Vr.KOll.OO. np. w nru Orfeuszu: organy i chilarronc oraz dwoje skrzypiec(cy *C>. Korzystano również. *c»ck~ K^rzcsSzcnnycl.. zgodnie z propozycją SCJtOTZA zawarta w przedmowie do /:a«-

n_{V 1H}.R_V>oni praktyki wykonali it«um*c się *«£>*V<v cojcs. potrzcbnedo br/^ie.mywcj muAki. Im dalej eofemy się w czasie,

,_vm AhsŁi tttyje Się luka po/iuwvci między nówek » br/.mieniem. które niegdyś było okrężne pnez niepisane zwyczaje wykonawcze

muiytów(ły* Ak    ,.

fbimniu praktyki wykoouwczej muzyki dawnej Auaj min.:

palcugrafia nui/yc/na oraz dokładne badania potósiuuc/c źródeł. które pozwaną wyklu-o>e późniejsze błędy l dodatki (wydaniu krytyczne tekstu pierwotnego); lirmi-Niawicnia plastyczne instrumentów, muzyków. wykonań muzyki (zob. s. 246, 258); opky literackie praktyki muzycznej; żtódln teoretyczne, takie jak podręczniki kom-pozycji»gry na instrumentuch;

Mduizówki praktyczne, np. w przedmowach do wydań (zoh przedmowa VIADANY, s. 251); kancelaryjne akta muzyków oraz przekazy nu (omul obsad}':

badanie stosowanych do dnia dzisiejszego dawnych praktyk wykonawczych.

Davwiy obniż brzmieniowy muzyki pomaga takie zweryfikować rekonstruowanie historycznych instrumentów. Rezultat, dla współczesnych uszu aęMo niezadowalający, dowcxlzi. że muzyczna msc. rozwijająca się za pośrednictwem dźwiękowej realizacji w świadomości słuchacza, jest piKtcrmmowana historycznie, dlatego nie tylko muzyka, lecz także jej odbiór ma swoją historię. Imerpreiatga muzyki, zwł. muzyki historyczni nusj więc byc wypełniona subiektywną prawda rajona, ograniczoną przez obiektywną wiedze

m lemat formy i treści muzyki.

quicn: sam zapis partii chórów nie mówi nic o ich ustawieniu w kościele, lecz chór II mógł wystąpić nawet w potrójnej obsadzie, a wykonawcy mogli być ustawieni osobno (rys. B). Dyrygowano ruchami ręki, klaskaniem w dłonie lub uderzeniami laski; często kapelmistrz sum brał udział w wykonaniu, grając partię basso continuo lub skrzypiec.

W orkiestrze operowej XVIII w. występuje silna obsada instrumentów dętych. Sposób usadzenia muzyków pokazuje, źe kapelmistrz dyrygował od klawesynu, przy czym drugi klawesyn akompaniował recytatywom (rys. E). Powiększająca się w XIX w. orkiestra pot r/chowa-ła zawodowego dyrygenta. Koordynował on skomplikowaną gię zespołową oraz urzeczywistniał swe wyobrażenia brzmieniowe

Improwizacja i praktyka ornamentowaniu Praktyka wykonawcza muzyki dawnej jest dzisiaj trudna do odtworzenia. Wielu elementów wykonania nic zapisywano bowiem, lecz improwizowano, np. realizacja dodanych nowych głosów (zob. 5.264). wykonanie basso continuo. improwizowanie kadencji w koncercie solowym ido BEKTHOYĘNA) oraz ustalenie ornamentyki Śpiewacy i instrumentaliści dochodzili w tej dziedzinie do ogromnej wirtuozerii, tak że w wypadku Izw. swobodnych ozdobników (zob. s. 80) prosta melodia stawała się nierozpoznawalna. Przykładem może być partia Orfeusza, którą MONTEVERDI zapisał w dwóch alternatywnych wersjach: z melodią nieozdobioną i ozdobioną (rys. C). Anonimowy przekaz ukazuje skomplikowane opracowanie głosu solowego w koncercie VI-YAĘDIEGO (XVIII w.. PISENDEL?. rys D: także lulaj pewne węzłowe dźwięki zostały zachowane, w przykładzie nutowym m uzgodnione w pionie).

Dopiero BACH zapisywał wiele swych ozdobni -ków, np. w części środkowej Kpnremt włoski*]!¹* W XVIII w. ich liczba ulega ograniczeniu. Ziicho-wały się: obiegu ik. mordem, tryl. Stosowanie ich stało się sprawą gustu i wykształcenia. Dawniej nic zapisywano również onaart dynamicznych. Ich brak w nolacji barokowej mc równa się zrezygnowaniu z jakiegokolwiek sposobu luuiuisowuiua iiucrprciacp było to mewy. konulnc iub możliwe jedynie w ograniczonym zakresie, tytko na klawesynie i organach, z ich »■ leżną od rejestrów dynamiką tinunwą, lecz śpiewacy. muzycy grający na in*tr. »myv/ko»*>ch iiyv korzystali z tego środka w sposób oczywisty Przerabianie utworów na określone okazje należy również do praktyki wykonawcrei Mwr b*v realizowane jako kaMnitsktnn cdodanie mwr-

Co tekstu) i parodia (np. użycie utworów knrr* ich w muzyce itligjjncil jako swirs imlukcja utworu orkiestrowego do postaci wykonalnej np. na fortepianie I lub lustrumcotacja«e>p Mgr ranie utworu śmiińigwifg > na i a I a <ąl aż po aranżacje w muz io/r> w kowej. gdne *«cłf nr meniżw zostawia s*ę unoawmcjt.