Atlas muzyki0

_lłMsjcsi ńaadoętonalszyni Itadanwntcm ujksi mu posiać.ze

^7rt4ch.^wy-

‘'t^jSKaEy stalli *Vz Wg? P**"*

I^ńcatiannonia ku Bożej Chwale i ttaim* ,ov-4-v«l«K.’lia. a jako i wszelkiej nui7> ki. tak

£,aj«k tyto Boa Chwałą«odrodzenie du-u. (iddeńe nj lo nie zwaza. lam me będzie ;,_r^«łn«ej muzyki, lecz szatańskie uwodzenie fSSSl U S. BACH. 1738).

Inlefti gcncralbusu

(xaca&**lbast0 continua, bas cyfrowany) jest rodzajem skłóconej notacji, używanej w ez«-uch baroku do wpisu harmonicznego akompu-niamernu. stanowiącego nieodzowny (i stale obecny -amiinun ciągły) element każdego wy-konania muzy ki. Notowano jedynie ocyfrowa-ny gtos basowy, który w sposób improwizowany uzupełniano akordami. Do realizacji gener.il-basu używano instrumentów umożliwiających gię akordową, juk luinia. teorban. harfa, klawc-'>7). organy (w muzyce kościelnej) itp, oraz instrumentów’ wykonujących głos basowy: violi di gamba, wiolonczeli, kontrabasu, fagotu, pu-zooo.

(•cnoralbiis oieęyfrowany: nad każdym dżwię-lxm basowym bez cyfry nabrzmiewa pełny trój-śnrttk gamowlasciwy (rys. A. 1.2). Składniki iro^wręku mogą być dowolnie zdwajane (rys. . 7'^w praktyce gra się różne układy, o odpowiedniej fakturze (rys. A. 4 i 5).

Odstępstwa od frójdżwięków zaznacza sic cyv ^w^^c?P-^vm okresie gcncralbasu FJ?° ich brakowało. Wykonawca sara więc ustawi harmonikę (rys. E. F).

Otyfnmanie Rcncrałhasu: cyfry wskazują na in-uczone od zapisanego dźwięku baso-y ę°^wf^Ia,c^pólbrzmienie należało w razie PwOray aopdruć tercją łub kwintą: w ciągu akordów ftyt B) pojawiają się: ytónięk gmnowfuściw y, bez cyfry;

trifdiHifk z oltenmaną tercją. U.

akord sekstowy. zawsze z terają; akord kwurtsckstowY;

ukord scplymowy. z mulą sopiymą dominanto*

***/1'b), należy go dopełnić tercją i kwintą;

- akord kwintsekstowy, zawsze z tercją: akord kwintsekstowy z sepiymą dominantowi (5b). wskazuje odległość od dźwięku basowego), zob. rys. C; akord torekwartowy, /. kwintą;

akord tcrckuartom, z sepiymą dimmumnw\ą (zob rys. Cy.

akord Sekundowy, zawsze z kwartą I scfcsią:

akord sekundowy, zob. rys. C:

akord sekundowy. / podwyższoną kwart., H *

cjfr> o    “xv -auffulhaoi).

niem P°^z>? ^(ł>|,^k,5vano:⁴ S ^{6 5}-^s_7b:

Teoria muzyki / Koncralbu* 101

antycypacja akordu, ukośna kreska przed cyfrą (/7);

powtórzenie cyfry, ukośna kreska po cytrze (7/»; grać bez akordu. 0 (zero) lub /.* (tasio solo. sam klawisz).

W połączeniach akordów muszą być uwzględnione reguły kontrapunktu.

Sposób wy konania: we wczesnym okresie generał-basu podążano ściśle za obligatoryjnymi głosami instrumentalnymi lub wokalnymi. Głosy ge-neralbasu rozdzielano między obie ręce (akompaniament dzielony, rys. E). Ta metoda gry stała się później, szczególnie przy ruchliwym basie, nieużyteczna. Lewa ręka grafa więc bas, prawu 3-glosowy akompaniament (rys. D). Możliwa było także ściśle kontrapunlityczna gru 2- lub 3-j*losmvu lub rozległymi akordami ze swobodą kontrupunktyczną(rys. F. takt 2, acciaccaiura). Gcncrnlbas, jako akompaniament, winien po-zostawać w tle. Dotyczy to również ozdobnego gcncralbasu. w którym można wprowadzać ozdobniki (maniery >. pasaże, arpeggia itp.. jednak tak. aby nie przeszkadzać solistom.

Historia gencralhasu

W XVł w. opracowywano fintawolowano) wielogłosowe utwory wokalne na lutnię, organy itp. Intawolacje służyły akompaniowaniu mało-głosowej lub solowej obsadzie dzieł (np, motetów), z ich pomocą kantor mógł również utrzymywać śpiewaków „w takcie i dźwięku" (czyli tonneji). Zadowalano się przy tym wykonywaniem tylko najważniejszych głosów, przede wszystkim ciągłej, nieprzerwanej Unii basowe;, która zdwujała głos w dartym momencie najniższy. Ów bas organowy (hossopro or&mu) nosił nazwę hosso contimto lub seguente. takie Aor-so principale łub generale - stąd gMKraiha* Przesłanką do wy kształcenia sięgenera!b.i>u b> -ło przyjęcie w- XVI w. trójdźwięku juko podstawy kształtowania harmonicznego. DnmmowaK w spółbrzmienia proste gamouiańawc f*vwwła-ło to na ich ujmowanie cyframi lob improwizację z nieocyłrowanego basu.

Wraz z powstaniem gcncralbasu. pod koniec XVI w., wykształcił się nowy styl oparty na technice basso continua (madrygał solowy, wczesna opera itp).

Gcticrałbusu poczęto wkrótce Używać we wvy»t-kich gatunkach muzyki barokowęj (nanwioę stąd epoką p-nemdkisol. Stanowiąc poduawę harmoniczną, umożliwiał swobodną, konorrto-jącą grę głosów górnych.

Z końcem XVIII w: generałha* traci znaemue Mechaniczne uderzenia akordów prmsktds* ty przy upmmoBą hai mniurr i bmwos-nycb .muMBdlMMtt" urawio Un.iiunr Kompozytorzy zopttywwU (fosy środkowe iiikonipaniumcfif obtigaloryjn} t W \l\ i V\ • giami muijti hanónarj wynugaJt—in*iT h»-etoryczwi z zakresu generalbeHi i lego powo-dii nowe edycje tej muzyki caęsfo ofermą t"-T' mną partie fcnrralteśu, jako ofamawc m ■MoMMasOMk wykooaecdw.