Atlas muzyki3

Gatunki i formy / suita 147

suka (IV, sidle, następstwo) j«* cyklem urnców uevtfc©w>*h lub stylizowanych oraz części me-tancczn)'*, tfcąególnic w baroku. Części są na (tfdtwicł M tonagi.    , , ,

Wstępni) formą suity byio zestawianie par tańców: po wotom chodzonym, następuje szybki, skakany tniem. Tan: i Sachtanz). Pierwszy jest w metrum parzystym. dragi w nieparzystym (rys. Al, Na gruncie ludowym nazywano te tańce cho-d/MMn i gumonym. na gruncie dworskim w XVI w.

pamma i gałiorda. rów nież pa wuna i saltarcllo. w XVII w. zastąpione prze/ allemunde (wolne. 4/4) i ćourantc (szybkie, metrum nieparzyste). Powszechne były nasadzenia, np w XVII w. do pary tańców dołączyła hiszpańska sarąbanda (wolna, ciężka. 3/2) i ang. gigue (szybka. 6/8.12/8). które później należały do stałych części suity (zob, niżttf).

Nazwa „suita” pojawia się po raz pierwszy w zbiorach tańców drukowanych przez ATTAIGNANTA, Paryż 1557. Określenie suytte de bransles oznacza tam tańce typu branles (sturofr. bramie) w różnym tempie (ogólna nazwa tańców o kołyszącym kroku, do rej grupy należą także gawoty. courantes itpk W XVI w. fr. suita obejmuje na ogół 4 branles, o coraz szybszym tempie: branie (bulik (4/4. wolne tempo), branie simple (spokojne). branie gay (żywe, 6/4). branie de Bour-gogne (2/4. szybkie).

Inne nazwy suity to:

partita (wj. par tire, dzielić), a wiec uporządkowane odcinki, części lub tance: ordre (fr. urdre, szereg, porządek), czyli szereg, cykl utworów (COUPERIN);

-    refwrtfirc (ft ounnure, otwarcie), cykl utworów biorący nazwę od części wstępnej;

-    dowolny tytuł, często kwiecisty, jak Banchetto musicale (SCHEIN, 1617; 20 suit zespołowych); Lustgarten neuer teutscher Gesilna, Balie tli, Gal-liarden und buraden (HASSLER, 1601).

We Włoszech w- XVII w. rozwija się sonata da camera, jako instr. cykl części tanecznych, przedzielonych nielicznymi częściami o charakterze nictanecznym. l/klad części nie był ustalony, na ogól części wolne i szybkie następowały przemiennie. CORELLI umieszcza na początku swobodne preludium. Każda z jego sonat tworzy pod względem muzycznym cykl w jednakowej tonacji, wykorzystujący pokrewieństwo motywiczne (rys. B; Rzym 1694).

Dla potrzeb opery, zwłaszcza we Francji, powstały suity baletowe i orkiestrowe (LuLLY. RAMEALf). Także tutaj układ części jest swobodny Fr. suita klawesynowa i lutniowa preferuje natomiast 4 części zasadniczy dopełnione przez nowe dworskie tańce, pochodzące z fr. dworu, jak gawoc. bourree i mcnuci (CHAM-BONNI&ES. OAULTIER). podczas gdy Ordres COUFERINA «ł swobodnymi cykla-mi utworów charakterystycznych.

W Niemczech w XVII w. roz^us.ę.^ra mu^ cyjna, z jednakowym materiałem moiy wlanym iwuiysikkhczęściach (formacykliczna).często na orkiestrę, ze wstępną lniradą, W suicie klavrc-s\ nowej wykształca się na wzór fr. czteroczęśdo-wa osnowa formy: alktnandc-courantr-sarubandc--głguc (najpierw u FROBERGERA. z gigue na drugim miejscu). BACH przejmuje tę formę suity solowej i doprowadza ją do rozkwitu. Wspomniane tance w większości wyszły już wówczas z mody i podlegały muz. stylizacji (allemandc, gigue), innejednak wciąż tańczono (gawot, polonez, menuet itp.).

Suity BACHA tworzą zbiory złożone na ogól z 6 utworów (rys. C):

Suity francuskie (ok. 1720) rozszerzają układ czterech zasadniczych części o 2 4 tańce umieszczone pomiędzy sarabandą a gigue Trzy suity są w tonacjach molowych, trzy w durowych. Tytuł oryginału brzmiał: Sulies pour le cUiYćcin. nazwę „francuskie" nadano im później, zapewne dla odróżnienia od Suit angielskich. Wszystkie Suity angielskie (ok. 1720) mają wstępne preludium, stąd tytuł oryginału: Suites avec prćludes. W pierwszej suicie poju-wia się courante II z dwoma doubles (dublet, wersja '/.odmienną ornamentyką), w pozostałych - inne części dodatkowe.

Partity (1731) mają preludia różnego typu, z odmiennymi nazwami, dwa razy, pomiędzy courante i sarabandą, pojawia się aria i air. do tego dochodzą typowe rozszerzenia między sarabandą i gigue. We wstępie BACH określa tańce jako „Galanterien. które miłośnikom swym przydadzą radości ducha”, czym dystansuje się wobec funkcji tanecznej. Podczas gdy 6 Suit wiolonczelowych BACHA dzięki swym preludiom zbliża się do Suit angielskich. to 3 partity na skrzypcesolo (zezbioru Sześciu sonat i partii) mają zmienny układ części (l -dodatkowe doubłes. II -ckacome na zakończę-nic, III - rezygnacja z typowego układu). Z podobną swobodą są zbudowane 4 suity orkic-strowc. na wzór & i z uwerturą fr. (rys. DX Także HANDEL stosuje swobodny układ części w swoich wielkich suitach orkiestrowych: Muzy-ce na iwffie i Muzyce ogni sztucznych, lecz jego suity klawesynowezacbowiyą typowy układ.

Suita cieszyła się popularnością do ok. połowy XVIII w„ później jej miejsce w muzyce artystyczną zajęły takie formy, jak divertimenio. serenada, sonata i symfonia. W praktyce tanecznej dawne tańce dworskie zostały wyparte przez land Jery, walce, polki - wyjątkiem był mniurf. który pojawiał się również w nowsz\vh gatunkach muzyki artystycznej.

Od czasu zaniku suity barokowej do doi komponuje się suity baletowe (CZAJKOWSKI. Dziadek do orzechó*), suity taneczne użytkowe i stylizowane (BARTOK. Suita tarłem¹ na orkiestrę- Stduióp. 14) oraz nawiązujące do poe-szłości „suity w dawnym stylu", o nowej treści i charakterze (GRIEG, Staia z czasów Hulberga, SCHONBERG. Suita na Inarument) smyczka-We, Suita na fortepian op 25, Suita op 29).