Atlas muzyki3

iMBńfflŚ* «>/' <1420-1460): poetki Burgpndia 237

.-a*™ Boreund/kic Stuło się nowym coitrum ^K1^1nnLiil(urałnyin. Nu południu obejmo-« ***«-

£„ pótoocy - Lotaryngia Luktonbu^. poi-

¹ ^iwliodnin ota^taji I Ptarda. Hc-gonultówjffll Btrlgty i Holum)« (Rand™, granda i in.). Głównymi miastami R>łnocy y»_k pnedc wszystkim Bruksdu i Lille. L^ir hcttodriti. -WWKólnicra czasów FILIPA DOBRYCH 1419 1467) i KAROLA ŚMIAŁEGO i ;46' M77|. przyciitpnl wielu artystów (malu-ram nahwmymi byli bracia VAN EYCK i In.). Kapcia <hiwska lok. 17 śpiewaków) pod kte-wwwctwem BINCHO/S pozostuwała niemal w cafnśd Ir., dopiero w 2. poł. XV w. zuczęli nnewtiżać w mej Nidcrtandczycy (ok. 1500:36 śpiewaków). Należeli do nich NICOLAUS GRENON. HAYNE VAN GHIZEGHEM. DtTAY. PHIUPPE DE LA FOLIE. PIERRE FONTAINE, Anglik ROBERT MORTON. (iUi.ES JOYF.. CGNSTANT DE TRECHT, ;\CQUCS VIDE. RICHARD LOCQUE-\ILU. ANTO INF BUSNOIS oraz przede wyakńn GILLES BINCHOIS (ok. 1400-1460). i Mons(Henegowia). kapelmistrz FILIPA DOBREGO. mistrz chanson burgundzkiej.

Niwy styl ok. 1430

ftajfce od epoki późnego gotyku fr. do nowej nrayfa^renesansowej dokonuje się ok. 1430 (zołx i 229). W tym czasie DUNSTABLE jest u szczy-i u.stawy, z drugiej strony na drogę rozwoju wkm-£|SPJgS generacja z DUFAYEM i BIN-Litutó POmcwaz muzycy wiele podróżują, uaegołme do Włoch, dochodzi do poszcrzc-nm irancusko-gotyekiego polu widzenia oraz «apjwón się wpływów ang, i wl. Nowatorstwo ?!?-^{w dz,eł}^ młodego DUFAYA. MARTIN LE FRANC mówi w Champion des Dames. ok_; 1440. o „cóntenanće anglóiśe". którą przejęli młodzi kompozytorzy, oraz o -“‘wrawrlle pratiąue dc fere fnsquc concor-^ćantf., praktyce stosowania świeżych współbrzmień). Odnosi się tó zapewne do tercji. seksty i fauxbourdonu (BESSELER). z drugie) strony do nowego traktowania dysonansów (BUKOFZER; wprowadzanie i rozwiązywanie zob rys. C, takt 5).

JOHANNES TINCTORIS (ok. 1435-1511), teoretyk muzyki i kompozytor z Brabancji, postrzega muzykę od ok. 1430 jako „nową?. Za prekursorów uważa Anglików z DUNSTA-flLTEM. a DUFAY i BINCHOIS w pierwszym pokoleniu oraz OCKECHEM. BUSNO-IS i CARON w drugim są, jego zdaniem. kontynentalnymi przedstawicielami owej muzyki (CS IV, I54b. przedmowa do ProporUmude

UsS TINCTORISA. żc dopiero od ok

m« słuchania . CS ■V£J£_{jdł| Uo} zmysłowo

^lvy'

raził nowej miwyki.

Cechami charakterystycznymi nowego stylu są | prostota i skromność (zob. &. 229): metodyka, zaokrąglona, frazowana zgodnie z oddechem. częste tercje durowe i twory tfójdżwię-kowę (zob. cantus, rys. B. takty 1-3. tenor, rys. C);

rytmika, elementarny wpływ tańca i ruchu dała, proste proporcje, częsty takt trójdzielny (3/4. tempus perfectum, rys. B, C); harmonika, obok współbrzmień kwintowo-okla-wowych liczne tercje, trójdźwięki i akordy sek-śtowe (fauxbourdon, rys. B). iloraz gęściejsze efekty brzmieniowe dzięki nowemu rejestrowi basowemu z tendencją funkcjomdno-harmo-nićzną, szczególnie dominanta-tonika (zob. cpntratcnor, rys. A. C).

Np. DUFAY wprowadza zasadę fauxbourćo-nu do swych hymnów adwentowych z 1430 (rys. B). Są one śpiewane stroficznie. przemień-niejedno- i łr/ygłosowo, Melodia pieśni znaj-| duje się w dyszkancie, kontrapunkt w tenorze (z zaznaczeniem tekstu wgfr. tradycji: Qui J condohms). Kontratenor przebiega w paralelach kwartowych do dyszkantu. Jest wykonywany w sposób improwizowany według wskazówki kanonicznej Fauix bourdon (zrealizowany w przykl. nutowym); liczba głosów, trzygłos. od pot. XV w. czterogłos jako norma, niekiedy głos piąty: architcktonika. swobodna budowa odcinkowa, imitacja i wariacja materiału, kontrasty brzmieniowe dzięki przemienności partii dwu-, trzy-i crtcrogłosówych.

Francuska i burgundzka chanson Ponieważ BINCHOIS, wiodący mistrz cluin-son pierwszej generacji, działał na dworze bur-gundzkim. mówi się. ze względu na jego twórczość, o chanson burgundzkiej. Jednak należy przez to rozumieć tylko jedną z lokalizacji powszechnej \vt* Francji chanson. Formalnie chanson pozostaje w ramach tradycji truweróu i MACTIAULTA. przyjmuje postać ballady, rondeuu (rys. A: refren AB, addimentn: CA) oraz yirclai (bergerette). lecz często bywa również przekomponowana. Faktura jest trzy-głosowa, rytm taneczny (często 6/8). Melodią znajduje się w sopranie łub aide, towarzyszy jej instrumentalny tenor i kontra- tenor (faktura pieśni dyszkantowej, rys. A).

Tenor jest kształtowany w sposób równie pic-iniowyjttk cantu* (duet sopr.m-tenor. r>\ ( * Pojawia się iiibkioćly ponownie jako c.f. w nurach i motetach. Kontratenor jat iunnoaictmni gk»-som wypefninj/jcym. zawsze instrumentalnym.

U DUFAYA melodia pieśni znajduje się w <«nó* nr. któremu towarzyszy wokalny sopran (ponownie duet lopranowo-icnorowył. Tukee u mego kotunUenor jest instrumentalnym, hurmo-nnvn>m gtiwem wyjvłnuMcym. odziucrającytn ślę szeroką skalą i dużymi, kadeiicjombącynii skokami (kwarty, kwinty, oktawy ryt Ci,