Atlas muzyki 1

Ais nova

Mii

wielogłosowe) iivicćkloj zoaal zahamowany. Francji i Buigundu postępowa!

jggsSg, świecku muzyka wokalna wc Włoszech i Francji 1 253

Najbardziej znanymi kompozytorami byli MARCHETTO CARA g Werony (zm. 1525) i BARTOLOM EOTROMBONCINO z Man-

ar mnt

pieśń dyszkantowa

Vł • .1 —n/mli

Włoszech pojawia się wielo-J rj,'muzyka świecka nowego typu, która SSSaę w iii stuleciu.

Ł,, sakmlmi (msra i motet) jest w praewaza-al*i(WŚri i»c.. n zatem międzynarodowa. Na tym Xtofl)pozyt^c,r/>’ franko-flnm. rozwinęli swój ^mważony ^ wokalny, całkowicie podpo-r^lUwwiy wymogom muzyki rei. Muzyka świeckiferuje natomiast jętkami narodowymi: fr. cfcuan.wł frouolii, dllnndla. madrygał itp,. hisźp. .lacko. niem liett ang. ayre. Jest sztuką towa-opką. która za pośrednictwem szesnastowiecz-mdłdrotó* rwpowsachnila się w kręgach miesz-óanskich. Obsada różna: a cappella, na głos solo-łyzpoiilbotcznym towarzyszeniem lutni! na układy «»k.-instr.. a nuwet na zespoły czysto rtislr.

tMdaalywaiue fr. i wl. gatunków wykraczało (JuJcko poza swe narodowe granice.

Canto carnascialcsco. pieśń karnawałowa prze-/naaona na llorenckie maskarady i pochody łona XV W.: popularna szczególnie w cza-^.lubującego się w przepychu. WAW-

m 1492). którego własny tekst został opra-

^{1SAAKA Treść}Pieśnisię-» od rubasznej satyij- _po wieloznaczne alego-

drtn    S^{1Uh czter}°glosowa. mclo-

f'*fJ^*^Ł.^pros,a- przeważa homofoniu

n^o^.^g 0Sem 1111 Liczne strofy tpwttjno na tę samą melodię.

^ł!’¹’ wielogłosowa forma pic-w«»a.ą^pewne o ludowej proweniencji, upra-

^nmWw^{ha,ySlokraiSi} ‘ mieszczaństwa M fcPS ^{1 na} POez- XVI w. w środk. iP" "Toszcdi (z centrum w Mantui). Jej roz-sprzyjały liczne druki <1>B-O ' ¹¹ ,^k„^M4* ? ®I 1504-1514; ostatni “™ Rzym 1531), Froltola została wyparta {J²⁶* Ullancllę i madrygał.

«(cksiach przeważa poezja miłosna. Formy poetyckie utrzymane są v\ stylu sukcesorów’ oallaty: cimzona. capirolo. tulu. stuiei tu. stram-ootto łub har-drtia z refrenem (rywrm) i zwrotkami złożonymi z mutazirml i vohy (ryx A), lak tura jest 4-głosowa. z przewagą homofonii. później częściowo polifoniczna. Jedyny tek -stowuny głos to sopran (głos główny i. bas sta* nowi tonalny kontrapunkt, alt i tenor są głosami dopełniającymi (pr/ykl. nutowy na ryj A). Harmonika jest prosta tj

■y

tolc ^b>^_|^'SSvh 1 tym «■*” to-

tui (zm. 1535).

YlDandla (wl. rUlano, wieśniak), pieśń stroficzna pochodzenia neapobtańskiego {canznnr alia na-poUnina). taneczna, podobnie jak pokrewne jej balłetto. Pierwotnie trzygłosowa faktura homo-foniczna z wiodącym głosem górnym, często wykazuje paralele trójdźwiękowe i kwint owe w stylu ludowym, co było zakazane w ramach ścisłych reguł kontrapunktu (rys. B). Później liczba głosów wzrosła do czterech, a faktura stała się bardziej kunsztowna (zbliżona do madrygału). Druki z viUanełlami ukazywały się od 1537 do 1633. po 1633 zastąpiły je canzonetiy. Wśród kompozytorów wyróżniali się szczególni e; A. SCANDELLO (zm. 1580), G D. DA NOLA (zm. 1592), Bi DONATO (zm. 1603). w Niemczech - J. REGNART (zm. 1599),

Oiansoo

Na pocz. XVI w. fr. chanson staje się głównym gatunkiem kultywowanym wc Francji i przez kompozytorów franko-flomandzkich. Na wzór czterogłosowej faktury motetowej melodia główna znajduje się w tenorze. Najwcześniejszy druk: PETRUCCI, Odhecaton. 1501.

Wpływ wl. frottoli ujawnił się wkrótce w postaci odcinków homofonicznych. deklamowanych w szybkim tempie.

Mieszczańska chunson paryska, która zc swymi pełnymi werwy tekstami i melodiami stała aę Jo-minującym typem od ok. 1530. by ła utrzymana w fakturze homofoniczncj. Dużą popularnością cieszyły się druki ATTAIGNANTA (50 zbiorów, 1528 -1552). liczne są równie/aranżacje turniowe (rys. Ć).

Fr. chanson w XVI w. ulega upływom madrygału, z jego ekspresyjną interpretacją tekstu i silną chromatyką.

Chansons komponowali nun.: TH CKł -QUlLLON (zm 1557). CLTMEST JASI OLI,IN (Ok. 1485-15581. CL PT STKMIS) (zm. 1562). X ARCAPELT(zm 1568). p CER-TON (zm. 1572). O. Dl LASSO Irm ł V«i. CLAUDE LI* JEUSE trm 1600*. Ci. COS I * LEY (zm. 1606).

Interpretacja tekstu wykazywała tak *»•

(fcneje ilustracyjne ze iimiwi wę o cbaw««|    “

momj (u JASP.Ql<ISA *pte* ptaki**, myśliwskie, obniży bitwy)

W 2. poi. XVI w pojawia %k w Framjm vil|c (wti ik v;/VV. dn tmaua) jak** chanson. którawtomdakykuałrśtnw Faktura tych zwrotkowych P«mu »typtemmmym jcH proeta. humorónicrna (Łt ROa. tał <r iwr. Paryż 15711.

Na margiiwc N) iwMorao mantu* nic w—i<nitąnrrtn antyku rhannu “ teknw u iJirafrsmfr portów PtHmfr /kregu Atwif**k JW w»'tJr łś*w(irft RONSAłUk BAln Okres iMkwttii fr. chanson kończy 9 XVI stuleciem