Atlas muzyki9

Klanycysm / opci

oddłiBiywuiw dawne) wtel-.iiun, iijj ulr fti >fu i op+ta-ballei jest jesz-.j mi inr    w ofW/)Vji ilodonu-

wMtTt« 1'arapit pÓM 1'tnocw wł. opery seria iJapMW u palnego RAM KAI ‘ wyłlępiyą arie M c^K jak «cx do opery bulta. Sianowi, po* .U-Nae j*k opent śenu, irprr/cn lacyjną sztukę jr>v.okntv-H j**t utrzymana w wielkim stylu: Mtampiri* odlegle od codzienności, hcroicz-,<v tfttwU z mitologii i historii, jest pełna blasku, lamyimet. racjonalnie przedstawia nwniętno-<x kootkkl t Jego rwwutranic. wypełnia j*| mniej lub tuiitnrj piriT] patos. W Paryżu znajdowało ^akśriiatiów operowych, którejuire względu m *aą architekturę z szerokimi /wir; v i scho* dom* umwhwiuls „pokazaniestę**bogato wy-itnwaemu towarzystwu.

Teatr operowy Pokus Royal został otwarty « l77Q,amiw 178! spłonął Ryt A opiera się bo BKdnorycśe RENARDA (1772 w fiino kęidki. Scena, w odróżnieniu od teatrów wl.. tata nkzwyklc głęboka i pozwalała na konstni-(muc wystawnych dckoracjt.

Obok jtnmd opłrm. będącej operą ancien rćgi-■rk Ok. 1750 pojawiła się popularna opera mieszczańska

OpEncankroe

ftitansuje ona aktualne tematy mśeszc/ań-jjtkjcodncnnośo. a także sceny z życia wiejskic-px Oprócz cech komicznych i satyrycznych co-m większą rolę odgrywają cechy poważniejsze. (vźn«j także romantyczne. fMsćnnenaopin eoaięttt nic odbywały się w gmachu Wielkie) Opery, lecz do 1752 tylko w foires Saint-Ger-mdin i Saint-La urent. Później opera coiniquc otrzymola wiosny teatr. Autorem tekstów byl. oprócz SEDAINE A i MARMONTELA. CHARLES SIMON FAVART (1710-1792). Wy-ks/lski oo charaktery styczny typ libretta, od-many od nomńfir mćlćr dariettes, dawnej ko-mediiz piórnikami

Opincofmque składa się zmówionych dialogów i muzyki, główna: pieśni (ariettes i.

PM Cołette odznacza sę prostą budową z refrenowymi powtórzeniami solistki i chóru, z dwiema zwrotkami solowymi śpiewanymi poezCofene(I.iZkuplct). Nieskomplikowana mdodia stroni od koloratur i trudnych skoków, baimoilika jest prosta, rytm pastoralny -to (rys Bi

Arią czysto stiofkzną jest znana pieśń Annet-lefryiC).

EkmM općra comiąuc były też chóry, an-umfale. finały. tańce i programowe utwory instr. (hrato).

Przypadkiem szczególnym są wodewile (»aude-dlerk pistol refrenowe ze znanymi melodiami. dnAcmne w licznych zbiorach i śpiewane w wie-bkomodach Od ok. I76S komponowano stopniowo coraz więcej nowych melodii. Długo utrzymywał ue zwyczaj, że w zakończeniu općra CDOnaue wszyscy śpiewacy jednoczyli się w wo-i IV / Francja 1: Rousseau. Momign) 379

dewilu. Każdy wykonywał przy tym jedną zwrotkę. a wazyacy razem - refren, który na ogół zawierał morał historii (podobnie jak w nicm. sing-spiclu. zob. MOZART, a 382).

Spór buffoolstów i unt> huffoiiKtim W 1752 przy oka/ji wystawienia w Paryżu La serw patinma PERGOLESIEOO przez wt trupę operową doszło do tzw. sporu buffonistów (ęe* rełle des bou/Jons). Mieszczańska świadomość była w owym czasie tak dojrzała, że spór ów wystarczył, by dać impuls do rozwoju općra co-miquc. Zwolennicy opery fr.-arystokraci, tradycjonaliści i przyjaciele RAMEAD - zwrócili się przeciwko nastawionym postępowo miłośnikom wt. opery bufFa. zgrupowanym głównie wokół ROUSSEAU GRIMMA. DIDEROTA. Młode pokolenie znajdowało w operze bufFa pożądaną naturalność i bezpośredniość w wyrażaniu uczuć miast dawnej sztuczności i stylizacji.

ROUSSEAU skomponował później w 1752 swe intermezzo Le derm du riJJage ( Wróibita wiejski),

W utworze tym z założenia nie zostają ujawnione wielkie artystyczne ambicje - jest pastoralny, z prostymi charakterami i takąż akcją, z dialogami mówionymi na wzór sztuki teatralnej (zamiast recytatywów) i z pieśniami (zamiast arii). Kompozycja cechuje się zamierzoną prostotą i naturalnością w melodyce, akompaniamencie, budowie pieśni (rys. B) i w częściach instrumentalnych - ROUSSEAU wymagał bowiem od muzyki instrumentalnej, by była przyjemna do słuchania i lekka {ni /orce, ni baroąue). Utwór miał wiele naśladownictw (Bastien und Bastierme MOZARTA).

JEAN - J ACQUES ROUSSEAU (1712-1778). krytyk społeczeństwa i kultury, poeta i muzyk. W odpowiedzi na konkursowe pytanie Academie w Dijon, czy kultura i postęp udoskonaliły człowieczeństwo. napisał swoją słynną Rozprawę o naukach i sztukach (1750, zdobywca nagrody). Rozwinął w niej przemyślenia na temat szczęśliwych pradziejów ludzkości, naturalnych, nieskażonych jeszcze przez naukę i kulturę; na podstawie tych myśli sformułował ideał naturalności oparty na wielkich wartościach etycznych, jak niewinność, cnota, wolność itp* Krytyka współczesności ROUSSEAU stała się jednym z czynników wiodących do rewolucji francuskiej, a jego zwrot ku historii i marzeniom przygotował grunt dla romantycznego irracjonalizmu. ROUSSEAU był autorem artykułów dotyczą-

2cii muzyki do Wielkiej encyklopedii francu-lej (wyd. 1751 1 n.): na nich opiera się jego Dictlonnaire de musique (1768).

W swych Lettres sur la musique franęaise (1753) formułuje pogląd, iż język fr. nie nadaje się do artystycznego śpiewu. Jego PigmaJion (Lyon 1770) z tekstem mówionym na tle muzyki jest pierwszym melodramatem XVIII w.

Inni kompozytorzy općra comiquc: E. R. DUN1. F. A. PHI LI DOR; P-A. MONSIGNY (1729 1817), autor kompozycji o przystępnej melodyce i zróżnicowanej fakturze ork. (rys. D)-