CCF20091012007

12 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

i moralne oceny i wartości. Dzięki temu oceny i wartości życia cielesnego człowieka może łączyć z ocenami i wartościami jego życia duchowego - psychicznego, racjonalnego i społecznego. O tym, co normy bioprawa mogą zalecać ciału człowieka, powinny przesądzać przede wszystkim normy dotyczące jego ducha - psychiki, rozumu, uspołecznienia. Przekonanie takie jest mocno ugruntowane i odpowiednio uzasadnione w tradycji myśli prawa natury, czy też prawa naturalnego, głównie jednak kultur prawnych Zachodu. Całościowe rozważanie zagadnień biojurysprudencji domaga się więc wręcz uwzględnienia problematyki sensu życia człowieka - religijnego, moralnego, prawnego. Religie sens ten upatrują w zbawieniu duszy, moralność - w czynieniu dobra, prawo - w sprawiedliwości. Normy bioprawa jednoczą te trzy sensy w aksjologiczną całość.^{1 2 3 4}

Ontologia biojurysprudencji

Ontologia, słowo pochodzące z języka greckiego, ma swój synonim w innym greckim słowie - metafizyka. Oba oznaczają jeden z głównych działów filozofii, rozważający różne strony pojęcia bytu. Słowo „ontologia" jest popularne w myśli niemieckojęzycznej, zaś słowo „metafizyka" w tradycji anglosaskiej i katolickiej.⁵ Do spornych problemów ontologii należy problem istnienia desygnatów pojęć ogólnych, tutaj jednak nieistotny, ponieważ ogólne pojęcie „życie" ma niezliczone liczby desygnatów. Podobnie spór dotyczący zmiany cech przedmiotu, jego identyczności w odniesieniu do realnego życia ma niewielkie znaczenie, gdyż bez wątpienia ulega ono zmianom. Całkiem nowe wątki do ontologii wnoszą ostatnio badania nad sztuczną inteligencją, konkurującą niejako z inteligencją naturalną, będącą ważnym składnikiem życia intelektualnego czy też umysłowego człowieka.

Cechy ontologii, opisywane tutaj na przykładzie życia, wskazują, że nie pretenduje ona do wyczerpującego opisu i katalogu wszystkich przejawów życia, lecz raczej ogólnej jego charakterystyki. Ontologia poszukuje istoty życia w samym życiu, a nie w jego subiektywnym poznawaniu - epistemolo-

1

Tokarczyk, „Recent Developments and State Practice", Helsinki 1999. Por. również komentarz

2

innego fińskiego profesora prawa: Jan Klebbers, Biojurisprudence?, „Religion and Humań Rights.

3

An International Journal" 1999, No 20.

4

   Główną inspiracją dla narodzin i rozwoju biojurysprudencji pozostaje bioetyka. Przedmiot bioetyki rozwinął się nadzwyczajnie, wkraczając do nauk społecznych, przyrodniczych i medycznych. Dla studiujących zagadnienia bioetyki wręcz niezbędny jest Bioethics Research Guide, http://www.il. georgetown.edu/quides/bioethics.cfm. Zarys całości problematyki bioetycznej zawiera The Encyclopedia of Bioethics, Edited by S. G. Post, 3^rd Edition, Vol. 1-5, New York 2004.

5

   Zarys ontologii opracowali m.in. T. Czeżowski, O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach, Toruń 1948; W. Stróżewski, Ontologia, Kraków 2004.