CCF20091012022

28 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

mu wartość. Według nich logiczne opisy życia wskazują jedynie na obiektywne istnienie, nie przesądzając równocześnie o obiektywnej jego wartości; życie człowieka ma jedynie subiektywną wartość, zróżnicowaną uwarunkowaniami kulturowymi.³²

Aksjologia biojurysprudencji odrzuca koncepcję błędu naturalistyczne-go w odniesieniu do zasadnej możliwości wysnuwania wartości życia człowieka z opisu jego życia. Wśród wszystkich wartości, wartość życia człowieka jest jedyną samoistną wartością, pierwotną i przez to wyjątkową, będącą źródłem, prenormą, sensem i w pełnym zakresie celem wszystkich innych wartości. Jako taka prewartość i prenormą życie nie może być stawiane na równi z innymi wartościami, które są wobec niego wtórne i najczęściej służą mu tylko jako środki. Przeto jedynie życie człowieka jest wartością autonomiczną, wszystkie natomiast inne wartości to - w relacji do niego - wartości instrumentalne. Odrywanie porządku ontologicznego od porządku aksjologicznego w odniesieniu do życia człowieka prowadzi wprost do paradoksalnego wniosku, że życie duchowe człowieka, szczególnie intelektualne, nie ma związków z jego życiem cielesnym. Usiłuje redukować wymiary życia do dwóch odrębnych światów - biologicznego i duchowego - wbrew zasadzie oczywistości, wskazującej na najściślejsze, nierozerwalne, trwałe i konieczne związki między nimi, zapewniające integralność osoby ludzkiej. Aksjologia biojurysprudencji jest ugruntowana mocno w większości kultur świata.

Zatrzymajmy się nieco przy bardzo ogólnym przeglądzie poglądów dostrzegających w życiu ludzkim wyjątkową wartość. Pogląd nadający życiu człowieka najwyższą wartość, z racji tylko samej jego przynależności do gatunku homo sapiens, jest krytykowany przez przeciwników gatunkowizmu, dostrzegających podobne racje w nadawaniu wartości życiu również innych gatunków.³³ Zycie człowieka posiada wyjątkową wartość w tych poglądach religijnych, które uznają je za dar Boga, stwarzającego godnego szacunku człowieka na obraz i podobieństwo swoje, nadającego jego duszy cechę nieśmiertelności i zachowującego wyłączne prawo decydowania o końcu jego życia.³⁴ Życie ludzkie ma wartość szczególną w świetle poglądów przypisujących mu niezbywalną, przyrodzoną godność, wyrażaną jego rozumem

³²    Szerzej m.in. R. Tokarczyk, Współczesne kultury prawne, wydanie 7., Warszawa 2008.

³³    Na temat gatunkowizmu i jego analogii z rasizmem, nacjonalizmem i feminizmem por. np. P. Singer, Etyka praktyczna, Warszawa 2003, s. 65 i n.

³⁴    Wbrew powierzchownym interpretacjom religie te, szczególnie chrześcijaństwo, nie zawierają jednak wiary w wartość życia każdego człowieka. Oceniając zachowanie, dostrzegają wartość życia ludzi religijnych, moralnych i prawych, dopuszczając pozbawianie niewartościo-wego życia grzeszników, heretyków, wrogów w wojnie sprawiedliwej, w obronie własnej. Tak zwłaszcza Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna..., 2-2, qu. 64, a. 2.