CCF20091012038

44 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

Nazwa „jurysprudencja" w kontekstach rozważania życia jako pre-wartości i prenormy jest jednak mniej odpowiednia niż nazwa „biojurysprudencja". Gdy ta pierwsza utrwaliła już swoją obecność w myśli i praktyce prawniczej, ta druga dopiero, nie bez dużych trudności, do tego zmierza. Przeto w rozważaniach nad relacjami różnych nurtów myśli prawnej z kategorią życia nie sposób jeszcze uniknąć posługiwania się nazwą „jurysprudencja", ale należałoby już posługiwać się lepszą nazwą „biojurysprudencja".¹ Sens zróżnicowanej wewnętrznie całości jurysprudencji zależy oczywiście od sensu poszczególnych jej składników - poglądów, koncepcji, ideologii, teorii, doktryn, szkół, nurtów. Całość jurysprudencji dzielona jest zwykle na trzy klasyczne grupy - prawa natury, pozytywizmu prawniczego i realizmu prawnego - oraz grupę najnowszą, jeszcze nieklasyczną. Nie chodzi tutaj wszakże o szczegółową charakterystykę tych grup, lecz jedynie o przypomnienie istoty i stosunku do kategorii życia, aby móc następnie określić ich relacje z biojurysprudencją.

Zarówno jurysprudencja, jak i biojurysprudencja mają własną ontolo-gię, epistemologię, aksjologię i metodologię. Przypomnijmy najpierw ich filozoficzną istotę w jurysprudencji, aby można było ją powiązać z istotą biojurysprudencji.

Ontologia, jako dział filozofii, tutaj - jurysprudencji, zwana również wiedzą o bycie, w katolicyzmie metafizyką, docieka sensu istnienia określonych przejawów rzeczywistości, w naszym zaś przypadku - prawa.² Badacze uznający istnienie prawa za oczywistość pomijają jego ontologię, w przeciwieństwie do badaczy, którzy najpierw wyjaśniają, co to jest prawo. Zwolennicy klasycznych nurtów jurysprudencji, a więc zwolennicy prawa natury sprowadzają ontologiczną stronę prawa do określonego pojmowania natury; pozytywizmu prawniczego - do przejawu władzy prawotwórczej; realizmu prawnego - do faktów społecznych w jego nurcie socjologicznym albo przeżyć psychicznych w jego nurcie psychologicznym. Tym nurtom jurysprudencji, redukującym ontologię prawa do określonej, jednej cechy istnienia bytu, przeciwstawiają się jej nurty pluralistyczne. W świetle pluralistycznych ontologii prawa, badanego na wielu płaszczyznach albo (i) w różnych aspektach, chodzi o wszechstronne i jednocześnie integralne, integracyjne,

1

   Na ten temat szerzej w rozdziale pierwszym niniejszej książki.

2

   Por. np. W. Stróżewski, Ontologia, Kraków 2004; J. Wróblewski, Problem ontologicznej złożoności prawa, [w:] K. Opałek, J. Wróblewski, Prawo. Metodologia. Filozofia. Teoria prawa, Warszawa 1991.