CCF20091012009

14 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

„życie jest jak jeden wielki teatr, codziennie wkładasz inną maskę". „Kto pragnie cieszyć się najlepszym zdrowiem, łączy harmonijnie życie cielesne, psychiczne, uczuciowe i duchowe". „Ciało i dusza przenikają się wzajemnie, w duchowej przestrzeni tworząc byt osobowy. Ciało wywiera wpływ na duszę". Jeśli przyjmujemy za prenormę wszystkich innych norm: „Po pierwsze żyć!", lepiej rozumiemy wartość długotrwałego, zdrowego życia o możliwie najwyższej jego jakości. Według Tomasza z Akwinu „człowiek nie jest duszą używającą ciała, lecz kompozycją duszy i ciała [...] życie duchowe więcej waży od życia cielesnego. Skoro więc karze się śmiercią zabójców, gdyż odbierają ludziom życie cielesne, tym bardziej na karę śmierci zasługują heretycy, odbierający ludziom życie duchowe".¹

Znajomość bytu ziemskiego odsłania jednoczesną obecność życia człowieka w różnych jego sferach, toteż mówi się o życiu: rodzinnym, plemiennym, narodowym, państwowym, międzynarodowym, zawodowym, religijnym, kulturalnym, naukowym, towarzyskim, gospodarczym i innym.

Te sfery mają różne zadania, stoją obok siebie, splatają się razem, lecz nie wyłączają lub znoszą się wzajemnie. Powodem tego jest, że człowiek dąży do rozmaitych celów jednocześnie, dla urzeczywistnienia których potrzebne są rozmaite rodzaje łączenia się z ludźmi i organizacji tego łączenia.²

Regulacje prawne ujmują te sfery życia w trzy grupy: życia intymnego, prywatnego i publicznego. Człowiek, kierowany instynktem zachowawczym, troszczy się egoistycznie o własne życie. Socjalizacja, kształtująca altruizm, skłania niekiedy człowieka nie tylko do zatroskania się o życie cudze, ale nawet stawiania go wyżej niż własne. Zatroskanie o życie, z jego stroną cielesną i stroną duchową, wymaga znajdowania odpowiednich środków. Utrzymywanie życia cielesnego wymaga pożywienia, odzienia, mieszkania i zdrowia, zaś życia duchowego - wykształcenia, kultury, nierzadko wiary religijnej. Mają to na względzie prawa ustanawiane dla regulacji życia ludzkiego - religijne, moralne, legalne.

Ontologia biojurysprudencji podejmuje niełatwe do jednoznacznego rozstrzygnięcia zagadnienia rozróżniania między „istotą ludzką" a „osobą", odrzucając zamienne ich pojmowanie, czyli utożsamianie. Skłania się do poglądu, że jakkolwiek każdy człowiek powinien być traktowany jako cel sam w sobie, to samoświadomość tego może osiągać dopiero osoba dojrzała, ukształtowana z istoty ludzkiej. W długich dziejach myśli wskazywano na różne cechy odróżniające istotę ludzką od osoby ludzkiej, a jedną i drugą od zwierząt, roślin i rzeczy. Racjonalna dusza, opisywana już od Arystotelesa, nie jest przy tym wyłącznym wyróżnikiem człowieka wśród innych istot

Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna, London 1970, II qu,11.3.

R. von Mohl, Encyklopedia umiejętności politycznych, Warszawa 2003, s. 15.