CCF20091012042

48 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

jego strony - racjonalne i emocjonalne, jednostkowe i grupowe, w wielu różnych przekrojach społecznych. Gdy jurysprudencja prawa natury odgrywa pomocniczą rolę w tworzeniu, wykładni, stosowaniu i przestrzeganiu prawa, to kształtowane na założeniach biojurysprudencji bioprawo zmierza do zastąpienia dotychczasowego prawa.¹⁵

Aksjologia jurysprudencji prawa natury dąży do formułowania zestawów hierarchicznie porządkowanych wartości prawa. Na szczycie tej hierarchii sytuuje, podobnie jak biojurysprudencja, wartość życia człowieka. W myśl tej wspólnej tezy w życiu ludzkim należy szukać źródeł wszystkich innych wartości i potwierdzenia wartości samego życia ludzkiego, skoro warunkuje ono istnienie innych wartości. W obu tych nurtach jurysprudencji wartość życia człowieka, jako jednostki i gatunku, posiada charakter samoistny, bez potrzeby wspierania jej jakimikolwiek innymi wartościami. Z tego powodu na gruncie biojurysprudencji wartość życia to prewartość, czyli wartość pierwotna, niepotrzebująca uzasadnienia, ale niezbędna dla uzasadnienia innych, wtórnych wobec niego wartości. Wartość życia człowieka określają wybierane rozumnie cele na drodze komunikowania się z innymi ludźmi.¹⁶

Według jurysprudencji prawa natury sankcja prawa natury, jako konsekwencja naruszania jego nakazów, realizuje się niejako sama w sposób naturalny. Polega na zagrożeniach dla fizycznego i psychicznego zdrowia i życia jednostki ludzkiej, jak też prawidłowego funkcjonowania społeczności i organizacji ludzkich. Naruszanie nakazów praw natury powoduje nieuniknione szkody w naturze człowieka, społeczeństwa i przyrody. Ta ogólna teza może być niejako ilustrowana przykładami sankcji naturalnych, powodowanych naruszaniem poszczególnych nakazów prawa natury. W świetle natomiast biojurysprudencji sankcja bioprawa, jakkolwiek także ma najczęściej charakter sankcji naturalnej, wymaga jednak aktywności organów wymiaru sprawiedliwości. Dla ludzi o nieukształtowanej świadomości normatywnej sankcja naturalna jurysprudencji prawa natury może być nawet niezauważalna. Sankcja bioprawa nie może być niezauważalna dla każdego człowieka, ponieważ wskazuje ją odpowiedni organ wymiaru sprawiedliwości.¹⁷

Jurysprudencja prawa natury zakłada dualizm prawa - istnienie prawa tworzonego obok prawa natury. Biojurysprudencja ujednolica prawo,

¹⁵    Por. szerzej R. Tokarczyk, Prawa narodzin, życia i śmierci. Podstawy biojurysprudencji, wyd. VIII, Kraków 2006.

¹⁶    Tak R. Tokarczyk, Global Meaning Values and Norms ofBiojurisprudence [w:] Values and Norms in the Age of Globaization /Hrsg. Ewa Czernicka-Schupp - „Dia-Logos", Bd./ Vol. 9, Peter Lang; Frankfurt am Main; Berlin; Bern; Bruxelles; New York; Oxford; Wien 2006, s. 397 i n.

¹⁷    Ogólnie na temat sankcji prawnych m.in. J. Hall, dz. cyt., s. 101 i n.; także J. Śmiałowski, Pojęcie i analiza sankcji prawnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego" 1962, z. 9.