CCF20091012020

26 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

wie zrozumiałej dla każdego zasady oczywistości, w życiu, a szczególnie życiu człowieka upatruje wartość pierwotną, najwyższą i podstawową. Zycie, jako wartość pierwotna albo prewartość, stwarza naturalną pierwszą normę (prenormę) dla innych wartości prawa - sprawiedliwości, słuszności, porządku i innych, wyrażanych w normach prawnych. Zycie, jako wartość najwyższa, jest wartością samą w sobie, warunkującą powstawanie, istnienie i realizację wszystkich innych wartości. Wreszcie, życie jest wartością podstawową dlatego, że z niego wynika cały świat ludzi, zwierząt i przyrody. Z tych niekwestionowanych względów życie zasługuje na ochronę normatywną ze strony wszystkich systemów normatywnych, szczególnie zaś prawa, religii i moralności.

Granice aksjologii biojurysprudencji przebiegają między afirmacyjną skrajnością kultu życia a destrukcyjną skrajnością kultu śmierci. Kult życia opiewały całe systemy filozoficzne, zwłaszcza epikureizm czy hedonizm. Natomiast kult śmierci występuje w uzasadnieniach poświęcania życia dla bóstw, narodu, rodziny i desperackiego odrzucania niskiej jego jakości. Kult życia skłania do traktowania go jako szczególnego daru, prawa, obowiązku, zaś kult śmierci odwołuje się do wartości wyższych niż życie pojedynczego człowieka. Tak więc „człowiek żyje nie tylko mocą swego ciała, nie tylko energią swego ducha, ale przede wszystkim sposobem oddania wartościom".²⁷ Wartości, nolens uolens, przenikają całe życie człowieka, toteż nie sposób uciec od zagadnień aksjologicznych. Przenikają też całą myśl prawną i całe prawo, co dostrzega i podkreśla aksjologia biojurysprudencji.

Zycie człowieka jest wprawdzie wartością samą w sobie, ale poddawane jest wartościowaniu przez różne koncepcje jego jakości. Do takich najbardziej dojrzałych koncepcji należą wskaźniki jakości życia (Quality of Life), opublikowane przez brytyjski tygodnik „The Economist". Wskaźniki, które nadają aksjologii biojurysprudencji cech realistycznej mierzalności, to: sytuacja materialna, wyrażana produktem krajowym brutto (PKB) w przeliczeniu na jedną osobę w dolarach amerykańskich; zdrowie wraz z oczekiwaną długością życia; ocena stabilności politycznej i bezpieczeństwa; życie rodzinne, oceniane wskaźnikiem rozwodów na 1000 mieszkańców; życie wspólnotowe, opisywane wskaźnikami częstotliwości uczęszczania do kościoła i członkostwa w związkach zawodowych; klimat i geografia przy rozróżnieniu klimatu gorącego od klimatu zimnego; bezpieczeństwo zatrudnienia, mierzone procentową stopą bezrobocia; wolność polityczna, skalowana od 1 do 7 między całkowitą wolnością a całkowitym jej pozbawieniem; równość płci, obli-

²⁷ A. Siemianowski, Człowiek a świat wartości, Gniezno 1993.