CCF20091012070

76 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

nymi ocenami i normowaniem aborcji, eutanazji, samobójstwa, karą śmierci, stanami wyższej konieczności, wojną. Biojurysprudencja odrzuca jednak tzw. błąd albo sofizmat naturalistyczny (naturalistic fallacy), czyli przekonanie, że z tego, co jest, nie wynika coś, co ma być - powinność.

W świetle biojurysprudencji życie, szczególnie życie człowieka, jest równocześnie prewartością i prenormą, bytem i powinnością utrzymywania go ze względu na jego niekwestionowaną wartość. Nie ma więc potrzeby przyjmowania albo odrzucania jakichkolwiek błędów czy też sofizmatów. Mądrość na gruncie biojurysprudencji odwołuje się do prenormy ochrony i podnoszenia jakości życia, opartej na prenormie jego wartości - życiu jako prewartości. Ten podstawowy nakaz mądrości jest jednak warunkowy, zależy bowiem od oceny wartości życia. Różni się przeto tym samym od bezwarunkowego nakazu ochrony wszelkiego życia. Biojurysprudencja odróżnia kategorię wartości od kategorii jakości; wartość może się rozciągać, w jakimś mniej lub bardziej rozległym spektrum, od zupełnego jej braku, poprzez jakość niską, średnią, wysoką, aż do jakości najwyższej. Jakość jest więc miarą wartości. Mądrość i moralność spotykają się w przekonaniu, że upatrywanie przez moralność wartości w dobru należy do mądrości. „Cnota bez mądrości jest pusta". Sceptycy powątpiewają jednak w mądrość cnotliwości.

Im kto cnotliwszy i szlachetniejszy-biadał W. Marewicz - tym gorzej mu na świecie. Prawego człowieka zowią głupcem, zręcznego oszusta mądrym i sprytnym. Zasługę, cnotę, uczciwość większość ludzi lekceważy.

Mając na uwadze prawników, warto zastanowić się, na ile spryt zawodowy utożsamiany jest z mądrością prawniczą.

Gdy nakazy moralne są kategoryczne, to nakazy mądrości - hipotetyczne. Nakazy mądrości, w świetle biojurysprudencji, obowiązują pod warunkiem dostrzegania w życiu pewnego poziomu jego jakości. Wyrażają przekonanie, że celowa jest ochrona życia moralnego i dostatecznie zdrowego. Kiedyś, gdy śmiercią karano heretyków, także tylko określony poziom życia religijnego warunkował ochronę życia cielesnego. Mądrość ujmująca swoje treści w formie nakazów, uznawana za znajomość sposobów dobrego życia, zwana jest-jak to już było wspomniane - technologią dobrego życia. Jako technologia mądrość może mieć ambicje filozoficzne i naukowe, obok zwłaszcza prakseologii, psychotechniki i socjotechniki. Osiąganie mądrości polega przede wszystkim na konfrontowaniu racjonalności decyzji z doświadczeniem. Za jaskrawy przypadek sprzeczności między moralnością a mądrością uznawane jest, także już wspominane, męczeństwo; przedkładanie obrony sprawy uznawanej za słuszną ponad wartość własnego życia. Liczne są natomiast przypadki kompromisów między mądrością a moralnością. Wówczas „cierpliwość jest towarzyszem mądrości".