CCF20091012083

90 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

Uczeni różnią się w zakresie wpływów prawa na treści, źródła i metodologię bioetyki, jednakże nie zaprzeczają doniosłego jej znaczenia.²¹ Doceniają rolę uprawnień i wartości prawa w zapewnieniu większej autonomii pacjentów w ich stosunkach z ludźmi służby zdrowia. Prawo wnosi do bioetyki idee równości i sprawiedliwości, równoważąc skrajnie indywidualistyczne niekiedy tendencje bioetyki, podważające sens wspólnoty ludzkiej i obowiązków nierozerwalnie powiązanych z uprawnieniami. Tam, gdzie wystarczają normy moralne albo (i) religijne, prawo jest na ogół zbędne. Biblia mówi, że w niebie nie ma praw, a mimo to jagniątko leży spokojnie obok lwa. Zanim jednak niebo zejdzie na padół ziemski, prawo będzie spełniać ważną rolę w bioetyce jako względnie neutralny środek rozstrzygania trudnych spraw z zakresu narodzin, życia i śmierci.

Biotechnologia a biojurysprudencja

Nazwa „biotechnologia" pochodzi z połączenia trzech greckich słów: bios - życie, techne - sztuka, rzemiosło i logos - nauka, słowo. Według Konwencji o różnorodności biologicznej, przyjętej przez ONZ, „biotechnologia oznacza zastosowanie technologiczne, które używa systemów biologicznych, organizmów żywych lub ich składników, żeby wytwarzać lub modyfikować produkty lub procesy w określonym zastosowaniu". Nieco bardziej rozwinięta jest definicja biotechnologii Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD i Europejskiej Federacji Biotechnologii. Wyjaśnia, że jest to „wykorzystanie metod naukowych i inżynieryjnych do obróbki materiałów czynnikami biologicznymi lub zastosowanie organizmów, komórek i ich części oraz molekularnych analogów w celu pozyskania dóbr i usług".²² Termin „biotechnologia" wszedł do języka naukowego w końcu XX wieku, gdy Karl Ereky, węgierski agronom, użył go do opisywania produkcji surowców z wykorzystaniem żywych organizmów.

Jednakże procesy, które tak niedawno zaliczone zostały do biotechnologii, swymi początkami sięgają prehistorii człowieka, gdy zaczął on wykorzystywać ogień do przygotowywania posiłków i wypieku chleba. Następnie, około siedmiu tysięcy lat temu, zaczęto posługiwać się już fermentacją spożywczą przy wytwarzaniu produktów mlecznych, roślinnych, wina i piwa. Obok fermentacji do celów produkcji spożywczej wykorzystywano również

²¹    Niekiedy jednakbioetycy, nie znając dostatecznie prawa, utożsamiają błędnie common law z prawem zwyczajowym. Tak B. Chyrowicz, Bioetyka i konsens, „Prawo i Medycyna", Wydanie specjalne 2004, s. 55. Na temat różnic między tymi rodzajami prawa por. np. R. Tokarczyk, Współczesne kultury..., s. 128 i n.

²²    Cyt. za: Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański. Głos kościoła, redakcja Andrzej Muszala, Radom 2005, s. 62.