CCF20091012089

96 Biojurysprudencja. Podstawy prawa dla XXI wieku

i decydentów w społeczeństwach demokratycznych; umacnianiu zaufania publicznego do rządów i działań producentów; w kontekście handlu międzynarodowego - krzewieniu zaufania do zagranicznych konsumentów, zwłaszcza w sytuacjach ryzyka. W określaniu granic trasnsparentności należy uwzględniać legitymizację własności lub (i) polityczną poufność, odpowiedzialność za niekonstruktywne ukrywanie informacji, trafne określanie, co jest interesem publicznym, aby nie wszczynać niepotrzebnych alarmów.³¹

Jeśli procesy kliniczne mają charakter eksperymentowania na ludziach, to musi się pojawiać wiele wątpliwości dotyczących wolontariusza. Należy pytać wolontariusza, czy dostrzega on równowagę między korzyściami z badań a grożącym mu ryzykiem, jest w stanie właściwie zrozumieć istotę swego ryzyka i dostrzega różnicę między terapią zmierzającą do jego korzyści a badaniami mającymi na celu jedynie zdobywanie wiedzy. Trzeba rozstrzygać trudne problemy: sprawiedliwego podziału zarówno obowiązków badawczych, jak i dostrzegania populacji potrzebujących nadzwyczajnej ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia; rozwiązywania konfliktów między badaczem jako podmiotem a badanym jako przedmiotem badań; porównywania standardów etycznych krajów rozwiniętych z takimi standardami krajów rozwijających się; etycznego wykorzystywania wyników badań. Zagadnienia te podejmuje World Medical Association, głównie w inspirowanej przez nią Declaration of Helsinki Ethical Principles for Medical Research Involving Humań Subjects, przyjętej w 1964 roku i następnie wielokrotnie nowelizowanej, ostatnio w 2004 roku.³²

Ogólne odpowiedzi na zasadnicze pytania biomedycyny, co istotne dla biojurysprudencji, pogłębiane są na gruncie poszczególnych rodzajów medycyny. Medycyna alternatywna obecnie nie jest już lekceważona, wcześniej była jednak uznawana jedynie za szarlatanerię albo znachorstwo, sprzeciwia się dominującym nurtom w danej kulturze medycznej. Medycyna paliatywna zmierza do łagodzenia bólu i cierpień chorych w ostatnich okresach choroby, gdy nie ma już możliwości przedłużenia ich życia. Medycyna prenatalna zajmuje się diagnozowaniem i terapią płodu - istoty ludzkiej od poczęcia do narodzin, natomiast medycyna predyktywna prognozuje możliwości dziedzicznych predyspozycji chorobowych. Medycynie luksusowej, dostępnej tylko najbogatszym, przyświecają nieterapeutyczne cele ulepszania poszczególnych jednostek albo nawet całego gatunku ludzkiego. Wresz-

³¹    Tak H. Allain, Bioethics: The Indmidual and Biomedical Research, tekst na stronach Internetu.

³²    Por. Encyclopedia of Bioethics, 3 rd Edition, Thomson Gale 2004, vol. 3, s. 1369 i n.; także J. Tatoń, Filozofia w medycynie, Warszawa 2003.