CIMG3386

136 ALEKSANDRA WITKOWSKA OSU

Treściowo odnoszą się bądź to do sprawy elewacji relikwii świętego *«, bądź też, jak w przypadku Miracula Jacka, do wizji pośmiertnej jego chwały^5ł7.

Liczbę najliczniej w Miracula reprezentowanych cudownych uleczeń niewątpliwie warunkuje stan ówczesnej wiedzy medycznej^5I8. W większości wypadków trudno stwierdzić, jaka anamneza leży u podstaw opisywanych w zapiskach chorób. Symptomy choroby są podawane niedokładnie, często podkreśla się objawy nietypowe. Niemniej, mimo braku wnikliwszych określeń, dzięki żywemu opisowi pełnego kontekstu wypadku, niejednokrotnie daje się ustalić właściwą diagnozę. Tak więc ogólna typologia chorób w oparciu o materiał Miracula przedstawia się następująco:

		Miracula			Liczba ogólna
Rodzaj choroby	s. Stani siai	s. Iacchonis	s. Salomeae	8. Kyngae
1. Wskrzeszenia	4	3	2	6	15
2. Choroby oczu	8	4	7	i i	20
3. Zaburzenia mowy	8	2	1	2	13
4. Zaburzenia słuchu	—.	1	—	3	4
5. Paraliże	7	3	5	3	18
6.    Choroby wewnętrzne 7.    Choroby zewnętrzne	9	6	11	3	29
— skórne	5	—	1	1	7 |
8. Wypadki, kaleczenia	5	2	3	2	12
9. Porody	— !	1	4	•, m	6
19. Epilepsja	3	—	■ — ■■■	i	4
1 11. Choroby umysłowe	5	—	—	—	5
j 12 Opętanie 13. Choroba nie zidentyfl-	1	2		2	5
kowana	7	12	6	4	29
	62	36	40	28	166

Wśród chorób wewnętrznych spotykamy znaczny procent przypadków puchliny, febry i bólów głowy (62,1%) ⁵¹» obok sporadycznie występujących wypadków gangreny, biegunki, tarczycy, chorób płuc, serca czy

**• Vita mcńot III 1-5.

»»’ Vita l. locchonis XV, XVI, XX, XXXVI.

**• Zob. Dabrock, Jw. s. 31; Fehlmann, jw. s. 15 a. Por. prace o rozwoju medycyny w średniowieczu: C. Brunner. Ober Medizin und Krankenpjlege im Mittelalter in schweizerischen Landen. Ziirich <1022; E. Liek. Das Wunder in der Heilkunde. Mtmchen 1030.

|Ból głowy — Vłta maior III 37, 38; Miracula s. Kyngae VII; Vita s. Salo-meae VII 22, 24, 26. Febra — Vita s. Salomeae VII 18; Miracula s. Kyngae XIX;

nerek ⁵²⁰. Wśród nieszczęśliwych wypadków przeważa duża liczba tonących⁵*¹ (33,3%).

Brak śladów chorób epidemicznych czy zakaźnych, choć niewykluczone, że te ostatnie w formie jaglicy kryją się w tak znacznej liczbie przypadków okulistycznych. Zestaw chorób w poszczególnych zbiorach Miracula jest raczej szeroki i nie daje podstaw do wyciągania wniosków na temat jakiegoś szczególniejszego patronatu naszych małopolskich świętych w dziedzinie określonych chorób. Żaden ze zbiorów ich cudów nie odznacza się swoistością zapisywanych uzdrowień. Trudno także byłoby ustalić na podstawie topografii chorób typologię schorzeń charakterystycznych dla środowiska miejskiego czy wiejskiego.

To, co natomiast uderza przy przeglądaniu listy „cudów”, to wyraźna dominanta przypadająca na wypadki przynależące do pierwszych 5 kategorii uzdrowień. Ponad 30% wskrzeszonych, paralityków, ślepych, niemych i głuchych wydaje się być właśnie tym, co przede wszystkim charakteryzuje wszystkie cztery interesujące nas małopolskie patronaty. Wypadki te tworzą niejako jedną grupę chorobową, nie z punktu widzenia medycznego, lecz na zasadzie wspólnej ich oceny przez współczesnych jako nieszczęść nieodwracalnych, kalectw i defektów nieuleczalnych w sposób naturalny. Zwykło się je zatem uważać za cuda klasyczne, mające stąd swe uprzywilejowane miejsce w działalności cudotwórców wszystkich religii. Ze względu na duże podobieństwo do cudów Chrystusa często też określa się je w literaturze nazwą „cudów ewangelicznych” ^5ł*.

Jak wykazały ostatnie badania nad średniowiecznymi zbiorami Miracula, występowanie cudów klasycznych charakterystyczne jest dla kultów młodych, walczących niejako o swój „byt” w społeczeństwie wierzących. Opisy ich mnożą się zwłaszcza w zbiorach cudów przeznaczonych dla przyszłej kanonizacji lub powstałych krótko po niej. bowiem ranga, jaką się im przyznaje, stawia je w rzędzie, jak sądzono wówczas, szczególnie przekonujących argumentów za skutecznością orędownictwa danego świętego i środków propagandy jego patronatu. W miarę natomiast stabilizacji i okrzepnięcia kultu ustępują na plan dalszy, na ko-

Vita s. Iacchonis XIX, XLII; Vita maior III 5. Puchlina — Vito s. Satomeae VII 9, 19; Vita s. locchonis XVIII, XXVII; Vlta maior Ul 21, 24, 40.

^M0 Biegunka i choroba serca — Vita s. Iacchonis XLI, XLIII. Tarczyca i choroba nerek — Vita maior III 17; Miracula s. Stanislai XXVIII. Choroba płuc — ^:Vita s. Salomeae VII 36.

m Trzykrotnie mowa o nich w cudach Stanisława: Pita maior III 47-49 1 raz w Vita s. Salomeae VII 25.

m Por. Harmening. Franklsćhe Mirąkelbilcher ... s. 137 n.: także Graus. jw. s. 79-86.