CIMG3395

154 ALEKSANDRA WITKOWSKA OSU

Obok dużej liczby nuracula dokonywających się według rytu pierwszego*⁰⁵. ograniczającego się do wewnętrznego kontaktu ze świętym, przeważająca liczba zapisek dotyczy cudów opartych na bliskim, fizycznym kontakcie z grobem, relikwiami świętego czy też na jego obecności w wizjach i snach. Graficzny obraz miracula dokonujących się według tych rytów dla poszczególnych zbiorów cudów Stanisława, Jacka, Salomei i Kingi przedstawia się następująco:

Uderza przede wszystkim duży procent cudów (39,1%) dokonujących się poprzez kontakt proszącego z grobem; kontakt rozumiemy zarówno jako sam fakt stawienia się „ad sepulcrum”, jak i bezpośrednie z nim

zetknięcie się czy to przez dotknięcie czy ucałowanie grobu. Niejednokrotnie, jak czytamy w zapiskach, tego rodzaju praktyki pątników wynikały z nakazu samego świętego, uzależniającego od ich wykonania spełnienie poleconej mu prośby *°⁴.

Z tekstu Miracula widać wyraźnie, że jakkolwiek wierzono, że mógł święty wszędzie okazywać swą moc cudotwórczą, to jednak objawiał ją, jak sądzono, najchętniej i najskuteczniej u swego grobu. Zapewne przekonanie to wypływało z jednej strony z żywej wówczas wiary w życie pozagrobowe, łączącej się z wyobrażeniem dalszego niejako przedłużenia cudotwórczej działalności świętego po jego śmierci, z drugiej opierało się na prastarych wierzeniach o zamieszkaniu i przebywaniu zmarłych na miejscu ich pochówków. Z tej też racji często nazywano grób „domem świętego” «°^s. Zwyczaj kładzenia na grób świętego chorych lub zmarłych, przytykanie doń ślepych lub chorych oczu, sparaliżowanych rąk. głuchych uszu, uciętych palców i wiele innych podobnych wypadków, z jakimi spotykamy się w małopolskich Miracula, pozostawanie możliwie jak najbliżej „ad pedes” świętego — wynikały z przeświadczenia, że właśnie owa bliskość dawała rękojmię uzyskania potrzebnej łaski ^m. Wiara w cudowne działanie grobu świętego była ogromnie silna. Wystarczy przypomnieć, ile starań włożono w sprowadzenie ciała św. Floriana, czym stał się dla Krakowa grób św. Stanisława.

Kult grobu, najsłabiej reprezentowany w zapiskach cudów Salomei i Kingi, łączy się — zwłaszcza w Miracula s. Stanislai — z rozwiniętym kultem relikwii pochodnych, a więc przedmiotów będących niegdyś, jak wierzono, własnością świętego i tym samym zatrzymujących w sobie jego moc.

Z kontekstu 24 cudów, dokonanych za pośrednictwem głównie pierścienia w przypadku cudów św. Stanisława⁶⁰⁷ i velum (zasłony) czy pan-nikulum (opaski płóciennej) w przypadku cudów bł. Salomei ⁶⁰⁶. jamo wynika silne przekonanie i wiara w nadprzyrodzoną siłę zawartą w każdej rzeczy mającej jakikolwiek związek z osobą świętego. Podświadomie mogły tu nadal działać animistyczne pojęcia o zamieszkaniu bóstwa w rzeczach, które zarazem mieszały się z nauką Kościoła, od starożytności chrześcijańskiej motywującą oficjalny kult relikwii i oczyszczającą

^M1 Ryt występujący zwłaszcza w Miracula Kingi i Salomei.

Szczególnie częsty nakaz ze strony św. Jacka — por. np. Vita s. lacdtomt

xxxvm, xxxix, xLvii. lii.

“* Por. Kotting, jw. s. 287 nn.: Harmenlng. Frdnkische MiroteJ-bllcher... s. 103-109.

^SM Delaruelle La spiritualitó des pilerinages... s. 226 n.

Por. np. Vita maior III 5. 21, 27. 31, 36, 37. 39; Miracula s. Stanislai XVII

⁸⁰⁸ Pol*, np. Vita 8. Salomeae V 3; VII 4, 7, 9, 17. 19, 24, 33.