DSC00274 (18)

XVI POEZJA LITURGICZNA I PARALITURGICZNA

| Oprócz powtarzanego zwykle wezwania do stosownego uczczenia patronki przypadającego właśnie święta, sekwencja zawiera skierowaną do Jadwigi prośbę o pomoc w walce z ziemskimi namiętnościami, wylicza szereg cudów, które stały się za sprawą świętej, a wreszcie, opisując szczęście rajskiego bytowania, wskazuje na rolę Jadwigi jako orędowniczki wyjednującej u Boga zbawienie dla grzeszników.

Nieznany autor posłużył się schematem, ułożonej w Anglii lub we Francji w XII w., pieśni Mittit ad Yirginem, zaliczanej do tzw. sekwencji hymnicznych. Utwór składa się więc z pięciu par strof i jednej strofy zamykającej; wszystkie zwrotki sąpię-ciowersowe, pisane 6-zgłoskowcem, natomiast rymy układają się nieregularnie (nie został zatem przejęty schemat ababc + dedec). Na przykład pierwsza para strof posiada rymy ababb + cddcd, a w strofie 5a wszystkie rymy są jednakowe (senium — mencium — kostium — vestium — odium). Z pierwowzoru zaczerpnięty został nie tylko schemat utworu, ale także niektóre sformułowania (np. Et zima scorie I Tollas de medio — „1 usuń nam z drogi / Zgubne namiętności”) czy nawet cała ostatnia strofa, która poddana została tylko nieznacznej modyfikacji:

Et donet patriam In arce siderum.

Mittit ad Yirginem

6. Qui nobis tribuat | Peccati veniam, l Reaius dilnat,

Consurge iubilans

Qui nobis tńbuat Peccati vemam

Hedwigis precibus Et donet gloriam In celi pairia.

Z ozdobników warto zauważyć w zwrotce 5a rozbudowane i oparte na zaprzeczeniu wyliczenie „rajskich rozkoszy”, wynikających z braku dolegliwości ziemskiego bytowania. W wyliczeniu tym czterokrotnie zastosowane zostało anaforyczne

nec_y a rzeczownikowy rym, spajający wszystkie pięć wersów identycznym brzmieniem, ze względu na formy gramatyczne tworzy swoistą klamrę, w której formy mianownikowe okalają trzy rzeczowniki w dopełniaczu liczby mnogiej.

Sekwencje maryjne. Spośród wielu sekwencji maryjnych wybrane zostały trzy, reprezentujące trzy kolejne stulecia. Pierwsza z nich [Salve, salutis ianua] powstała pod piórem Jana Łodzi z Kępy, archidiakona, a później biskupa poznańskiego (zm. 1346), przeznaczona zaś była na uroczystość Wniebowzięcia NMP; autorem drugiej |Ave, virgo regia] był kanonik gnieźnieński i krakowski, a zarazem sekretarz królewski, Adam Świnka z Zielonej (zm. ok. 1433); natomiast trzecia [Radix Yesse floruit] znana jest z graduału datowanego na 1507 r., chociaż prawdopodobnie utwór ten wykorzystuje istniejący wcześniej na Zachodzie hymn godzinko wy o Matce Boskiej.

Pieśń Jana Łodzi, ściśle powiązana z przypadającym świętem, głosi chwałę Maryi w niebie i polemizuje z głosami niedowiarków, którzy próbowali kwestionować prawdę o przeniesieniu Matki Chrystusa z ciałem i duszą do przybytku Boga. W apostrofie, skierowanej do Adresatki utworu, pojawiają się Jej metaforyczne określenia („brama zbawienia”, „kwiat świętości”), ale sekwencja ta nie obfituje w środki artystyczne, natomiast nacisk położony jest na rzeczową argumentację. Utwór kończy wezwanie do modlitwy, by za sprawą Maryi wierni mogli dostąpić szczęścia w niebie.

Bogatsza treściowo i artystycznie jest sekwencja Adama Świnki, która zwraca uwagę na niezwykłe przymioty Maryi (Matka i córka Boga, Matka i Dziewica), nadawane Jej w literaturze mariologicznej tytuły (lux mundi — „światłość świata”, Stella maris — „gwiazda morska”), porównuje Ją do róży — królowej kwiatów, w związku z dziewiczym macierzyństwem