DSC00636 (6)

756

LITURGIA DARÓW UPRZEDNIO KONSEKROWANYCH

nym, ile na czynieniu pamiątki i eschatycznej antycypacji królestwa Bożego. Lit. św. Bazylego czy Jana Chryzostoma rozpoczyna się od aklamacji: „Błogosławione jest królestwo Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Opis obrzędu podaje m.in. Chromkon paschale (645). Obrzęd rozpowszechnił się szeroko (nie zna go lit. etiopska), do dziś jest sprawowany w lit. syryjskiej, maronickiej (Wielki Piątek) (nie stosują go Armeńczycy, Koptowie); w lit. bizantyjskiej odbywa się tylko w okresie Wielkiego Postu oraz w święta, jeśli nie przypadają one w soboty lub niedziele; w Wielkim Poście w każdą środę, piątek; w poniedziałek, wtorek, środę Wielkiego Tygodnia, w czwartek IV tygodnia Wielkiego Postu. W Wielkim Poście sprawuje się Eucharystię w soboty i niedziele.

W wyniku rozwoju i przemian ukształtował się następujący przebieg l.d.u.k.:

1.    Nieszpory z wersetem otwierającym sprawowanie Eucharystii: „Błogosławione niech będzie królestwo Ojca i Syna, i Ducha Świętego”;

2.    bogatsza psalmodia, jak zwykle Ps 104, wielka —» ektenia i osiemnasta kathisma Psałterza (kathisma składa się z Ps 120-134, psalmów gradualnych zwanych „pieśniami stąpania wzwyż”);

3.    małe wejście - w czasie śpiewu psalmów celebrans przynosi Dary i kładzie je na patenie (diskos), przenosi patenę na „żertwiennik”, nalewa wina do kielicha i nakrywa Dary. Czynność ta odbywa się w milczeniu;

4.    po małym wejściu śpiewa się hymn Światłości cicha oraz odczytuje przewidziane na dany dzień czytania starotestamentalne (Rdz i Prz). W czasie czytania Rdz na ołtarzu znajduje się księga Ewangelii i zapalona świeca. Po zakończeniu czytania kapłan tą świecą i kadzielnicą błogosławi zebranych, mówiąc: „Światłość Chrystusowa oświeca wszystkich”. Umieszczenie świecy przy ewangeliarzu oznacza, że wszystkie zapowiedzi ST spełniły się w Chrystusie;

5.    lit. katechumenów, z wieloma modlitwami w intencji przygotowujących się do chrztu, po czym odbywa się oddalenie katechumenów poprzedzone dwoma modlitwami. W pierwszej kapłan prosi: „Przemień, o Panie, nasze wewnętrzne przeżycia, przemień oczy, by nie oglądały złych rzeczy, przemień słuch, by nie słyszał słów niegodnych, oczyść język od słów nieprzystojnych i oczyść też nasze usta, by chwaliły Ciebie, Panie. Spraw, by ręce nasze nie czyniły nieprawości, a tylko rzeczy Tobie odpowiadające. Wszystkie nasze czyny umocnij Twoją łaską”;

6.    wielkie wejście - najbardziej uroczysty moment liturgii - przeniesienie Świętych Darów na ołtarz (zachodzi tu podobieństwo określenia, ale wielkie wejście posiada normalnie inne znaczenie, przynosi się bowiem dary nie konsekrowane, w tym przypadku zaś konsekrowane). Wejście to podkreśla misterium obecności Chrystusa. Modlitwa towarzysząca przeniesieniu mówi o Chrystusie, Królu chwały;

7.    Komunię poprzedza: Ojcze nasz (bez embołizmu), modlitwa pochylenia i Podniesienie, łamanie chleba i ryt —> zeon (zmieszanie Chleba z winem nie konsekrowanym);

8.    Komunia i uwielbienie;

9.    rozesłanie z rozdzielaniem —» eulogiów. Podniesieniu Postaci towarzyszy charakterystyczna formuła: Proegiasmena hagiatois hagiois (święte świętym), odpowiedź brzmi: Eis hagiois (odpowiednik: „Panie, nie jestem godzien”).

L.d.u.k. w Kościele prawosławnym jest bardzo rozbudowana. Wynika to z faktu, że w Kościele tym nie sprawuje się Eucharystii w dni Wielkiego Postu - od poniedziałku do piątku, z wyjątkiem uroczystości Zwiastowania Pańskiego, jeżeli