DSC02810 (4)

702 SCHIZOFRENIA I ZABURZENIE UROJENIOWE

traktowana jest jako osobna choroba, to jej status w systemie DSM pozostaje niejasny, co odzwierciedla istniejące w psychiatrii wahanie co do jej rzeczywistego cha-akteru.

Zaburzenie o postaci schizofrenii jest kategorią zarezerwowaną dla psychoz przypominających schizofrenię, ale trwających krócej niż sześć miesięcy. Mogą w nim występować wszystkie opisane tutaj objawy, choć prawdopodobnie najczęściej zaburzenie to przybiera postać niezróżnicowaną.

Krótkie stany psychotyczne tego typu mogą, ale nie muszą się wiązać z późniejszymi chorobami psychicznymi (Strakowski, 1994). Obecnie jednak pierwszy atak prawdziwej schizofrenii musi najpierw być zakwalifikowany jako zaburzenie o postaci schizofrenii. Z uwagi na możliwość trwałego ustąpienia choroby po pierwszych objawach rokowania dla zaburzenia tego są lepsze niż dla w pełni rozwiniętej schizofrenii, a pacjentom oszczędza się szkodliwych skutków etykiet-kowania.

PRZYCZYNY SCHIZOFRENII

Pomimo wieloletnich, bardzo intensywnych i prowadzonych po dziś dzień badań, przyczyny schizofrenii pozostają nieznane, zwłaszcza w szczegółach. Odpowiedzialnością za nią obciąża się: (1) czynniki biologiczne; (2) czynniki psychospołeczne, w tym patologiczne więzi rodzinne i międzyludzkie oraz dekompensacje w sytuacji nadmiernego stresu; (3) czynniki społeczno-kulturowe, wpływające zwłaszcza na lokalne występowanie określonych postaci choroby. Te trzy grupy przyczyn nie wykluczają się oczywiście nawzajem i jest całkiem możliwe, że w niektórych przynajmniej wypadkach mamy do czynienia ze wszystkimi naraz. Omawianie zaczniemy od czynników biologicznych, którym poświęcimy najwięcej uwagi, ze względu na ich szczególne miejsce we współczesnym myśleniu o schizofrenii.

CZYNNIKI BIOLOGICZNE

Badania nad biologicznymi przyczynami schizofrenii koncentrują się na kwestiach genetycznych oraz na procesach biochemicznych, neurofizjologicznych i neuroanato-micznych. Poniżej omówimy każdą z tych dziedzin.

WPŁYWY GENETYCZNE

Od wielu dziesięcioleci wiadomo, że zaburzenia typu schizofrenicznego występują jako choroba „rodzinna”. Wynika z tego idea „skażonych” genów jako ważnego czynnika patogennego. Rzeczywiście, wskaźniki zachorowalności na schizofrenię są wyraźnie wyższe wśród osób spokrewnionych. Badania potwierdzają przy tym silną korelację między bliskością pokrewieństwa a stopniem zgodności diagnozy schizofrenii (patrz rycina 12.2).

Jak jednak wielokrotnie podkreślaliśmy, wnioski z takiej rodzinnej zgodności nie mogą być całkiem jednoznaczne, między innymi z uwagi na wspólnotę nie tylko genów, lecz również środowiska. Badania genetyczne uczą nas, że środowisko danego człowieka (łącznie z jego środowiskiem prenatalnym) ma potężny wpływ na możliwość pojawienia się schizofrenii (Moldin, Gottes-man, 1997). Wspólna całej rodzinie cecha jest argumentem mocnym, ale niepełnym, bo