DSC06232

Jerzy Szmagalski

osiągnięć uczniów, kompetencji nauczycieli i czynników zewnętrznych wpływa-jących na rozwój szkoły. Superwizja dostarcza nauczycielowi informacji zwrotnej

0    jego działaniach, które winny być kontynuowane i o tych, które powinny być zmienione, wraz z argumentami uzasadniającymi wszelkie rekomendacje^{1 2}.

Podobne podejście do kierowania zaczęło się rozszerzać w latach 80. ubiegłego wieku w profesjach pomocowych na terenie Stanów Zjednoczonych

1    w Europie. Każdy tom wydawanej od 1989 r. serii Supervision in Context jej redaktorzy, a także autorzy inicjującej ją książki Supervison in Helping Pro-fessions, Peter Hawkins i Robin Shohet zaopatrują w manifest, w którym czytamy: Kadry we wszystkich profesjach pomocowych pracują pod narastającym ciśnieniem. Muszą one równoważyć rosnący poziom napięcia i zakłóceń we własnym funkcjonowaniu jednocześnie radząc sobie z narastającym tempem zmian w strukturach finansowych i organizacyjnych zatrudniających je placówek. Tylko wtedy kadry te będą skuteczne w swej ważnej pracy, jeśli będą otrzymywały wsparcie i dobrą superwizję. Autorzy ci w odpowiedzi na pytanie, czym jest superwizja, sięgają do wyjaśnienia, że jest to intensywna interpersonalna dwuosobowa relacja, w której jedna osoba jest wyznaczona do ułatwienia rozwoju terapeutycznych kompetencji drugiej osoby. Opowiadają się też za poglądem, że głównym celem superwizji jest ochrona interesu klientów profesji pomocowych¹.

Superwizja w kierowaniu, kształceniu i doskonaleniu kadr znajduje zastosowanie nie tylko w zawodach pomocowych, ale w wielu krajach europejskich staje się propozycją dla wszystkich dziedzin, których istotą jest praca z ludźmi. Zaświadcza o tym powstawanie stowarzyszeń skupiających osoby zainteresowane rozwojem superwizji jako zawodowej formy doradztwa organizacyjnego. Inicjatywy te skupiły się w zawiązanym w 1997 r. międzynarodowym stowarzyszeniu pod nazwą Association of National Organizations for Superuision in Europę -ANSĘ³. Celem tej organizacji jest stymulowanie rozwoju teorii i metod superwigi oraz międzynarodowych standardów jakości w tej dziedzinie. Działalność ANSĘ wykazała, że pomimo różnic w kulturach organizacyjnych krajów europejskich, kształtuje się podobne rozumienie celów i zakresów działania superwizji; Widoczne jest i to, że międzynarodowa wymiana doświadczeń przyczynia się do pełniejszego określenia, czym może być superwizja. Świadczą o tym wyraźnie definicje tej działalności przyjęte przez krajowe, a także regionalne stowarzyszenia superwizorów skupione w ANSĘ. Oto przykłady:

- Superwizja polega na doradztwie dla jednostek, grup i zespołów funkcjonujących w środowisku pracy. Służy ona usprawnianiu kompetencji zawodo-

wych i osobistych oraz optymalizuje jakość pracy zawodowej. (Beru/suem-band fur Superuision und Organisationberatung, Szwajcaria).

-    Superwizja jest podejściem doradczym dla pracowników i personelu kierowniczego, które znajduje zastosowanie na polu pracy i jest zorientowane na szczególne cele. Przedmiotem superwizji są pola interakcji osób jej podlegających, czyli:

-    interakcje z adresatami pracy (uczniami, klientami),

-    interakcje z kolegami i zwierzchnikami,

-    dyskusje nad wymaganiami organizacji i jej społecznym kontekstem.

-    Superwizja wykonywana jest indywidualnie, w grupach, zespołach wewnątrz i zewnątrz organizacji. (Ósterreichische Vereinigung fiir Superuision, Austria).

-    Superwizja jest metodą szkolenia i wzbogacania kompetencji w zawodach i funkcjach polegających na pracy z ludźmi, w których metodyczne działanie w interakcjach pomiędzy jednostkami jest ważnym aspektem wykonywania zadań zawodowych. Główne zadanie superwizji polega na uczeniu analizy problemów. Superwizja przenika różne podejścia metodyczne i dziedziny zawodowe. (Lendelijke Vereniging voor Superuisie en andere Begeleiding-suormen, Holandia).

-    Superwizja stanowi formę doradztwa odnoszącego się do problemów i konfliktów w komunikacji i współpracy w relacjach zawodowych. Superwizja odrywa się od doświadczeń praktycznych, żeby podjąć problem, gdy się pojawia. Dzięki temu organizuje uczenie się oparte na doświadczeniu. W superwizji uczenie się następuje jako proces zogniskowany na autorefleksji. IMagyar Szuperuizorok Tarsaga, Węgry).

Krajowe stowarzyszenia superwizji uczestniczące w ANSĘ różnie określają użytkowników usług superwizyjnych. W Austrii wymienia się specjalistów z zakresów pracy socjalnej, pedagogiki, edukacji dorosłych, medycyny, psychologii, poradnictwa duchowego (niem. Seelsorge), wymiaru sprawiedliwości, administracji, mediów, gospodarki, badań i technologii. Jest to jedna z najbardziej szczegółowo przedstawionych ofert. W Szwecji superwizję oferuje się pracownikom socjalnym w pomocy społecznej, opiece medycznej, szpitalach, kościele, opiece psychiatrycznej, szkole, więzieniu i kurateli (ang. probatioń), placówkach resocjalizacyjnych, doradztwie rodzinnym itp. W innych krajach wskazuje się bardziej ogólnie na różne zawody pomocowe, na pracowników organizacji non profit jak i for profit, w Holandii uwzględnia się także studentów odbywających praktyki zawodowe. Trzeba też pokreślić, że te stowarzyszenia podejmują starania profesjonalizacji superwizji przez tworzenie w swoich krajach formalnych systemów kształcenia, licencjonowania, kontroli jakości świadczonych usług, natomiast ANSĘ popiera te starania na forum europejskim.

Znaczącą rolę superwizja odgrywa w psychoterapii, w której służy za podstawową metodę praktycznego szkolenia i doskonalenia psychoterapeutów.

13

1

   K.J. Snyder, Competency Trainingfor Managing Productiue Schools. Harcourt Brace Jovanovich, Inc, San Diego, 1988.

2

   P. Hawkins, R. Shohet, Superuision in the Helping Professions,An Indiuidual, Group and Organizational Approach, Wydanie II, Open University Press, Buckingham 2000, s. 50.

3

s s. Tatshl, J. FeDerman (eds.), Superuision in Europę, ANSE-Office Bem 1997;