DSC06236 (2)

Jerzy Szmagalski

Jerzy Szmagalski

sitors i w zawiązku z tym wzrastało znaczenie superwizji. Superwizorzy już nie tylko wypełniać funkcję administracyjną, polegającą na kontrolować' wykonywania zadań przez podległych im pracowników, ale podejmowali coJ|

nad ich pracą. Wraz z rozwojem tych towarzystw w Anglii, a potem w Stan Zjednoczonych narastać zaczęła konieczność uzawodowienia pracyfriendlo^

bardziej potrzebne funkcje rozwojowe i edukacyjne - wypracowywanie nowymi metod działania i doskonalenie pracowników. Zdobywanie przez superwia. nowych funkcji i znaczenia zaowocowało powstawaniem przedmiotowego pj_v śmiennictwa. Za jedną z pierwszych publikacji uważa się wydaną w 1904 _r książkę Jeffrey’a Bracketta, Supewision and Education in Charity'⁹.

Nieco ponad 20 lat później, w 1926 r. J.B. Dawson sformułował ideę super* wizji jako procesu wypełniającego w pracy socjalnej (wówczas utożsamianej z metodą indywidualnych przypadków - casework) 3 funkcje:

-    administracyjną, polegającą na wprowadzaniu i utrzymywaniu dobrych standardów pracy, koordynowaniu praktyki z wytycznymi administracji, zapewnianiu efektywności organizacyjnej;

-    edukacyjną, zapewniającą rozwój kompetencji każdego pracownika w zespole w sposób nastawiony na pełne pobudzenie jego potencjału przydatności;

i wspierającą, podtrzymującą harmonię roboczych relacji, kultywowanie poczucia przynależności do zespołu pracowniczego²⁰.

To dzięki tym tradycjom w anglojęzycznej literaturze pracy socjalnej superwizja jest raczej powszechnie uznawana za metodę związaną z tą dziedziną i służącą jej usprawnianiu, niż za oddzielną profesję, która oferuje swoje usługi pracownikom socjalnym, jak to ma miejsce w jej nowszych, europejskich urzeczywistnieniach.

Superwizja - metoda zarządzania pracą socjalną czy profesjonalnego rozwoju pracowników?

Do międzynarodowego dorobku pracy socjalnej, rozwijającej się — w znacznej mierze - pod wpływem doświadczeń brytyjskich i amerykańskich, superwizja również została przyswojona dzięki tym doświadczeniom.

Na początku lat 80. Allan Brown, brytyjski znawca zagadnienia, wyjaśniając, czym jest superwizja w pracy socjalnej, sięgnął do bodaj najczęściej cytowanej, pochodzącej z 1976 r., amerykańskiej definicji Alfreda Kadushina opisującej su-perwizję w aspekcie roli i zadań superwizora: [...] superwizor pracy socjalnej to członek administracyjnej kadry placówki, na którego delegowano uprawnienia do kierowania, koordynowania, wzbogacania i ewoluowania wyników pracy superwizowanych osób, powierzonych jego odpowiedzialności [...].

“> B.C. Reynolds, An UnchartedJoumey. Fifiy Years ofGrowth in Social Work, Citadel Press, New York 1963.; M.K. Smith Jak wyżej.

» M.K. Smith, The fimctions..., op. cit.

Koncepcje superwizji pracy socjalnej

Nadrzędnym celem superwizorajest dostarczenie klientom placówki usług możliwie najlepszych, zgodnych zarówno ilościowo, jak jakościowo z jej polityką i procedurami. Tę definicję A. Brown zestawił z odnoszącą się do brytyjskiej praktyki definicją Dorothy Pettes, opisującą superwizję jako [...] proces, przez który dany pracownik socjalny umożliwia (enables) innemu, odpowiedńalnemu wobec niego pracownikowi praktykowanie na poziomie jego najlepszych możliwości. Na tej podstawie A. Brown stwierdził, że wyżej cytowane definicje odzwierciedlają różnicę między amerykańskim a brytyjskim podejściem do superwizji. W podejściu amerykańskim kładziony jest większy nacisk na kierownicze funkcje superwizji realizowane w zespołach zwierzchnik - podwładni, gdy w angielskim widoczna jest troska o podnoszenie jakości indywidualnych osiągnięć pracownika²¹.

Około 20 lat później w brytyjskiej encyklopedii pracy socjalnej w haśle poświęconym superwizji pracowników socjalnych można było dalszym ciągu odnaleźć wyraźny nacisk na jej profesjonalną funkcję. Według podanej tam definicji [...] superwizja pracy socjalnej to aktywność interpersonalna, która umożliwia praktykom refleksję nad związkami między celami i procedurami w ich pracy. Superwizja stwarza wspierający, administracyjny i rozwojowy kontekst, w ramach którego mogą być utrzymywane otwartość na potrzeby klientów i odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Typowa dla superwizji jest forma dialogu, w którym podejmowane są zagadnienia emocjonalne, poznawcze i etyczne wynikające z trójstronnej relacji pomiędzy klientem, pracownikiem i placówką. W tymże tekście podkreślono, iż odniesienie superwizji do zarządzania ma charakter uzupełniający. Wprawdzie obie te formy pracy ostatecznie są związane z profesjonalną skutecznością, ale gdy zarządzanie jest skoncentrowane na instrumentalnej orientacji na cele placówki, to superwizja skupia się na znaczeniu i rozumieniu relacji międzyludzkich zachodzących w placówce. Dlatego superwizja ma zasadnicze znaczenie dla podtrzymywania komunikacji w placówce. Autorka hasła dopatruje się teoretycznego uzasadnienia dla superwizji w tradycyjnych dla pracy socjalnej teoriach psychodynamicznej i systemów²².

Natomiast rozumienie superwizji przedstawione w amerykańskiej encyklopedii pracy socjalnej, opublikowanej nieco wcześniej niż brytyjska, w 1995 r., jest ograniczone do zakresu wytyczonego definicją Kadushina. Wbrew jednak wyżej przedstawionej sugestii Browna, jakoby Kadushin kładł nacisk na administracyjną funkcję superwizji, z jego definicji wynika, że superwizję można interpretować jako metodę wielofunkcyjną²³. Definicja ta zawiera bowiem założenie, że superwizor w interakcji z osobą superwizowaną pełni 3 funkcje:

| A. Brown, Consultation. An Aid to Successful Social Work, Heinemann Educational Books, London--Exeter, 1984, s. 1.

1 L. Froggett, The Superuision of Social Workers, [w:] M. Davies (red.), The Blackwell Encyclopaedia of Social Work, Blackwell Publishers Ltd., Oxford 2000, s. 340.

g L. Shulman, Superuision and Consultation, Encyclopedia of Social Work, wyd. 19, NASW PRESS, Washington D.C. 1995, s. 2373.

21