DSCF0059

28 Autor i dzieło

był jednym z kilkuset poddiaczych pracujących w moskiewskich pri-kazach, jednym z około trzydziestu z Poselskiego Prikazu². Nawet te informacje na jego temat, które zostały wprowadzone do historiografii, są często niejasne, niepełne i oparte tylko na jednym przekazie źródłowym, którego nie można potwierdzić przez inne, od niego niezależne. Większość informacji biograficznych, które dotyczą G. Kotoszychina, została zebrana w opublikowanej w 1895 roku monografii Aleksieja Iwanowicza Markiewicza³. Od czasu jej wydania pojawiały się tylko przyczynkowe informacje na temat życia poddiaczego Poselskiego Prikazu. Jednak ani one, ani nowe zarysy biografii nie zmieniły w sposób zasadniczy rekonstrukcji dokonanej przez A. I. Markiewicza, jakkolwiek dane zebrane przez Andrieja Wasiliewicza Bieliakowa stanowią w kilku szczegółach bardzo cenne uzupełnienie pracy Markiewicza⁴.

² Natalia F. Demidowa podaje, że w roku 1656 w Moskwie w prikazach pracowało 665 poddiaczych, a w 1664 roku - 733. W tych latach Kotoszychin pracował w stolicy. H. Ó. ff,eMWflOBa, Cat/jkuami 6wpoKpamuR 8 Poccuu XVII 8. u ee po Ab 8 cfjopMupo8aHuu a6coAtomu3Ma, MocKBa 1987, tab. 2, s. 23. W Poselskim Prikazie w drugiej połowie XVII wieku (1645-1682) pracowało 162 poddiaczych. Tylko jeden z nich uciekł ze służby i był nim G. K. Kotoszychin. W ciągu roku pracowało w tym Prikazie około 30 poddiaczych. A. B. BęJMKOB, CAyxaujue TIocoAbCKoeo nprnaaa 8mopou mpemu 17 8exa. A6mope<pepam duccepmamiu na coucKauue yneHOu cmenemi Kandudama ucmopuuecKux uayx MocK0a -2001 Padoma OunoAHena 8 Ęmmpe no iisynenwo ucmopuu pyccKoeo cpeodciAusMci Mncmu-myma poccuucKOu ucmopuu Poccuuckou AKadeMuu myx (praca dostępna na sieci: http:// dissertation2.narod.ru/avtoreferats5/avt50.html). Szczególnie rozdział pierwszy. Tam także ważne uzupełnienia wyników N. F. Demidowej na temat uposażenia i kariery poddiaczych Poselskiego Prikazu.

³    A. W, MapiceBMH, rpucopuu KapnoSun Komoiuuxun u ezo coHunenue o MockoSckom zocydapcm8e 6 noAoBune XVII 6., Oflecca 1895.

⁴    A. E. Pennington, An unpublished letłer by Grigory Kotoshikhin, „Slavonic and East European Review" 114 (1971), s. 113-124; F. T. Epstein, Die Hof- und Zenłralver-yalłum im Moskauer Staat und die Bedeutunt von G K kntneirhinc ypitusnossisclw"¹ u

Poszukiwania podjęte przez piszącego te słowa w archiwach i bibliotekach Wilna, które miały wyjaśnić pierwszy etap życia Kotoszychina po ucieczce z Rosji, nie przyniosły żadnych rezultatów^{1 2}. Podobnie bez nowych znalezisk zakończyła się kwerenda w materiałach z Poselskiego Prikazu dostępnych w AGAD na mikrofilmach³.

Pomimo braku nowych materiałów źródłowych dotyczących bezpośrednio G. Kotoszychina okazało się, że jego biografię można uzupełnić o kilka hipotez dotyczących prawdopodobnych motywów jego ucieczki z Rosji. Być może nowe materiały odnoszące się do biografii G. Kotoszychina, zostaną w przyszłości odnalezione, jednak wyniki dotychczasowej kwerendy wskazują, że będzie to wymagało bardzo rozległych poszukiwań. Wysiłek w nie włożony będzie, zapewne, niewspółmierny do osiągniętych rezultatów.

Dokładna data urodzenia Grigorija Kotoszychina nie jest znana. Prawdopodobnie urodził się w Moskwie około roku 1630 lub trochę później. Tę datę przyjął A. I. Markiewicz na podstawie danych o prawdopodobnej dacie początku służby G. Kotoszychina jako urzędnika w Poselskim Prikazie, którą rozpoczął według Markiewicza około 1645 roku⁴. W związku z tym, że pierwsze pewne informacje o służbie Koto-

1

O. Riabow, Kotoszychin Grzegorz, w: Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, red. A. de Lazari, t. IV, Łódź 2001, s. 328-329; A. B. EemncoB, )Ku3Hb FpuzopiiR Komouiuxum (no Mamep.uaaaM Apxu6a [JocoAbCKozo npuK03a), „Wcropmi" (npwnojKeHwe k ra3eTe «riepBoe ceHT«6p«»), 1999, Nb 1, s. 14-16 (dostępne na sieci http://his.l sptember.ru/article.php?!-D=199900104); A. B. Ee/uncoB, CAyytcaiąue FlocoAbCKOZO npum3a Bmopoii mpetmi 17 Bem.

2

Litewskie Centralne Archiwum Historyczne (Lietuvos Centrinis Valstybinis

3

Istorijos Archyvas), F. 1519: mikrofilmy Metryki Litewskiej, księgi 133 (1658-1667), 136

4

(1659-1672), 220 (1652-1673), 351 (1664-1668); F. 8: Trybunał Litewski, opis 2, księga 83 (1662-1670); Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk (Lietuvos Mokslą Akademijos Biblioteka) - jedyny dokument dotyczący Krzysztofa Paca, kanclerza Wielkiego Księstwa