DSCF0558

Zachowanie prospołeczne: dlaczego ludzie pomagają innym 487

że coś w tej osobie popchnęło cię do przyjścia jej z pomocą? A może była w jakiś sposób podobna do Ciebie? Zastanówmy się, jakie cechy ofiary wpływają na gotowość innych do udzielenia jej pomocy.

Stwierdzenie, że bardziej skłonni jesteśmy pomóc osobie podobnej do nas, było fundamentalnym odkryciem w badaniach nad zachowaniami prospołecznymi. Tim Emswiller i jego współpracownicy (1971) przeprowadzili eksperyment w klubie studenckim. Do eksperymentu tego zaangażowano pomocników znacznie różniących się wyglądem zewnętrznym — część z nich można by zaliczyć do hippisów (długie włosy, dżinsy), część zaś określić mianem porządnych (krótkie włosy, klasyczne ubrania). Pomocnicy zaczepiali wybrane osoby i prosili o pożyczenie monety na telefon. Okazało się, że bywalcy klubu chętniej pomagali osobie podobnej do siebie. Gdy pomocnik eksperymentatora przypominał hippisa, pomagali mu głównie hippisi. Natomiast, gdy wyglądał na porządnego studenta, dostawał monetę na telefon przeważnie od innych „porządnych". Miał tu jednak znaczenie nie tylko wygląd fizyczny. Stuart Karabenick i jego współpracownicy (1973) jako czas przeprowadzenia eksperymentu wybrali dzieli wyborów prezydenckich. W pobliżu miejsca przeznaczonego do głosowania ustawili osoby pracujące przy kampanii obu kandydatów (kandydata z ramienia partii demokratycznej oraz republikańskiej). Gdy ktoś zamierzający oddać swój głos zbliżał się do osoby zatrudnionej przy kampanii (bez trudu można było rozpoznać, którą partię reprezentuje), upuszczała ona stos ulotek. Jak to się kończyło? Udzielenie pomocy zależało od upodobań politycznych — jeśli ulotki upuszczała osoba pracująca dla republikanów, pomagali jej zwolennicy republikanów, jeśli była to osoba pracująca dla demokratów, pomagali jej zwolennicy demokratów.

Dlaczego ludzie wolą pomagać osobom podobnym do nich samych? Zwolennicy socjobiologii dowodzą, że jest to zgodne z prawem doboru krewniaczego. Wskazówką posiadania podobnych genów jest fizyczne podobieństwo (Rushton, 1989). Pomagamy innym, gdyż zwiększamy w ten sposób szanse przekazania naszych genów następnym pokoleniom. Rozumowanie to, choć nie pozbawione wartości, jest zwodnicze —

Wykazujemy większą tendencję do pomagania osobom podobnym do nas.