DSCF0562

Zachowanie prospołeczne: dlaczego ludzie pomagają innym 491

Odpowiedź na te pytania związana jest z przeprowadzoną analizą uwarunkowań zachowań prospołecznych. Na przykład stwierdziliśmy, że człowiek nastawiony altruistycznie ma osobowość o określonych cechach. Promowanie rozwoju tych cech zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się zachowań altruistycznych. Czynniki osobowościowe nie stanowią jedynego uwarunkowania zachowań prospołecznych. Pod presją specyficznych okoliczności — takich jak środowisko miejskie lub obecność licznych świadków — nawet życzliwe i altruistyczne osoby nie okażą pomocy. Innym czynnikiem sytuacyjnym jest podobieństwo między potrzebującym pomocy a tym, który potencjalnie może jej udzielić. Dość kłopotliwa jest rola podobieństwa ofiary i jej wybawcy. Ludzie wykazują tendencję do wprowadzania rozróżnień i podziałów między sobą, korzystając z takich wskaźników, jak: płeć, wiek, wygląd zewnętrzny, religia, pochodzenie, kolor skóry i inne (patrz rozdz. 13). Badania prowadzone nad zachowaniami prospołecznymi sugerują, że powinniśmy znaleźć sposób na lekceważenie istniejących między nami różnic, gdyż jeśli spostrzegamy czyjąś odmienność, mniej chętnie służymy pomocą. Mówiąc innymi słowy, jeśli ludzie stwierdzają, że jesteś inny — należysz do „złej" rasy, wyznajesz „złą" religię lub nosisz „złe" ubrania — wtedy możesz nie otrzymać od nich pomocy w chwili, gdy naprawdę będziesz jej potrzebował. Powinniśmy raczej patrzeć na siebie jak na istoty ludzkie, których wspólne cechy przeważają nad różnicami, niż dzielić się na białych lub czarnych, chrześcijan lub Żydów, Amerykanów lub cudzoziemców.

Jak przekonamy się w rozdziale 13 (przy omawianiu uprzedzeń), a jak możemy to stwierdzić już w tej chwili, przypominając występujące obecnie długotrwałe i nie wykazujące szans na rozwiązanie konflikty narodowościowe i etniczne, spostrzeganie podobieństw zamiast różnic nie jest łatwym zadaniem. Istnieją jednak dowody na to, że zwykła świadomość obecności barier hamujących pomoc zwiększa szansę na ich pokonanie. Wykazał to eksperyment przeprowadzony przez Arthura Bemana i jego

Należy wystrzegać się skłonności do pomagania wyłącznie osobom do nas podobnym — jest to warunek rozwoju zachowań prospołecznych. Fotografia pokazuje, jak biała turystka otrzymuje pomoc od rodziny koreańskiej.